Listado de la etiqueta: corina_porro

Celso Emilio, fillo adoptivo de Vigo

/en , , , , , , , , , /por

No primeiro artigo do ano en Faro de Vigo propoño que Celso Emilio Ferreiro sexa declarado fillo adoptivo de Vigo e se recupere o premio internacional CEF de poesía:

Unha das novas culturais viguesas recentes é o rescate dos poemas prohibidos de Celso Emilio Ferreiro (CEF) promovido polo Colexio de Procuradores de Vigo presidido por José Antonio Fandiño. Dez textos escritos en castelán, que formaban parte da primeira edición de Antipoemas (El Álamo, 1972), mais que foron censurados e retirados do libro, sendo editados de forma artesanal por Xosé Xesto en Venezuela como unha separata non venal. Un compendio de poemas prohibidos que amosaba ao Celso Emilio político e antifranquista, tamén o máis esperanzado, dos seus últimos anos no doloroso desterro venezolano. Velaí poemas como «Juan vive muy bien en Caracas», «Hay que definirse» ou «Lo que el tiempo espera», no que confesa a esperanza que cheguen «ventos propicios» e «horas feridas», días no que será posible «derrubar a pirámide de chumbo» grazas ao riso da xente, sen dúbida, referíndose á fin da ditadura franquista.

Un singular rescate poético realizado polo colexio vigués de procuradores que dende 2020, cando o nomeou colexiado de honra, comprometeuse de forma modélica coa causa da memoria do poeta de Celanova, ao tempo que contribuíu a recuperar para o arquivo da Fundación CEF medio cento de documentos que desvelan a súa actividade como profesional da procura, instalado en Vigo dende 1950 nun despacho da rúa Gil, no que se centra en denuncias de contrabando no Mercado da Pedra, e na que mantén tamén unha oficina de seguros. Unha actuación na procura, coincidente co período vigués, de 1950 a 1966, anos decisivos para a súa escrita poética, nos que publicou en Vigo O soño sulagado (1954), Voz y voto (1955), impreso clandestinamente no prelo de Gráficas Numen de Luis Noia e Longa noite de pedra (colección Salnés, 1962). Anos tamén nos que dirixe un obradoiro de fotogravado, colabora con Ramón González Alegre na dirección da revista Alba e publica nas páxinas de Faro de Vigo medio cento de artigos, entre eles os da sección «La jaula de los pájaros raros», na que ofreceu algunha das súas mellores prosas viguesas.

Entre estes textos de Faro de Vigo hai dous de gabanza que merecen ser salientados: «Glosa de Vigo», un longo traballo publicado no folleto especial que Faro publicou con motivo do seu centenario, e «Vigo, puro milagro», premiado no concurso literario do Centro de Fillos de Vigo en 1954. Dúas pezas merecentes de formar parte do libro de ouro de Vigo, unha cidade para Celso dun ímpeto case volcánico «que descansa no lombo dos peixes e gabeou Castro arriba para contemplarse orgullosa e ver o mar». Unha cidade «á que lle falta intimidade porque lle sobra adolescencia, é dicir, timidez», conformando «un milagre do mar, agromada coma unha flor na súa beira». «Vigo, cidade clara e rotunda coma un teorema, pecha no seu encanto, na súa gracia e donaire, unha teoría de milagres idénticos aos que laten ao ritmo da pandeirada», –escribe o poeta, rendido diante do pulo das glándulas que impulsaron o crecemento febril e incansable dunha cidade, que representa a «fusión urbana do mariñeiro e do campesiño nunha síntese perfecta de cidade galega moderna», onde todos os galegos son capaces de reencontrarse doadamente e «ninguén precisa violentar o seu íntimo ser para incorporarse á vida viguesa».

Dende aquel triste serán do 31 de agosto de 1979, no que faleceu no piso da avenida de Castrelos que compartía con Moraima, Vigo aínda non homenaxeou como merece poeta que tanto a amou. Certo é que o alcalde Manuel Soto participou nas primeiras homenaxes e que a corporación que presidiu dedicoulle en 1982 unha rúa e paseo na proximidade do Castro co seu nome, onde chantou un busto do poeta. Como tamén o é que a alcaldesa Corina Porro descubriu  en 2004 unha placa no edificio da rúa Urzaiz onde viviu a familia Ferreiro Loredo. Como ademais é salientable que no ano 2000 o concello de Vigo, sendo alcalde Lois Pérez Castrillo e concelleiro de Cultura Carlos Príncipe, convocou en colaboración coa Deputación de Ourense, presidida por José Luis Baltar, o Premio de Poesía Celso Emilio Ferreiro, que cunha dotación de cinco millóns de pesetas (30.000 euros) distinguiu a traxectoria dun poeta. Primeira e única convocatoria dun certame literario internacional do que resultou gañador Eugenio de Andrade, o grande poeta portugués.

Un compromiso aínda cativo con Celso Emilio que cando celebramos esta noite de Reis o 111 aniversario do seu nacemento debería ser incrementado. E para iso nada mellor que o concello recuperase a convocatoria do premio internacional de poesía co seu nome, o que tamén colocaría a Vigo na axenda literaria mundial, e a corporación acordase por unanimidade declarar a Celso Emilio Ferreiro como fillo adoptivo a título póstumo, o que contaría cun amplo apoio das entidades profesionais, veciñais e culturais viguesas.

Os pradairos vermellos da Praza da Princesa

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á corta dos pradairos vermellos da Praza da Princesa:

Lin estes días un texto interesante de Gerardo González Martín sobre como se estableceu en Vigo o benfeitor José García Barbón. Parece ser que o mecenas de Verín fuxiu xa en idade madura da súa vila natal polo anoxo que lle provocou a corta das árbores da rúa principal que tras o seu regreso de Cuba contribuira a pavimentar e a adornar con árbores. Mais o que resulta chocante, comenta o sempre ben documentado e ponderado González Martín, é que García Barbón escapando dos arboricidas verineses escollese para instalarse Vigo «unha cidade que non se caracterizou ao longo da súa historia por un amor especial a súa masa arbórea». Incluído no libro La vuelta al mundo de Vigo en 80 días. Estampas de la más variada historia local (Ediciones Cardeñoso, 2012), este comentario do primeiro estudoso da memoria viguesa explica que o abandono das árbores das nosas rúas e prazas foi unha das eivas do Vigo do século pasado.

Abofé que ese tradicional desleixo coas árbores urbanas, presentado polo cronista vigués co tan matizado eufemismo de ausencia de «amor especial pola masa arbórea», agravouse no século actual para o abraio da cidadanía viguesa transformándose en arboricidio, palabra que o dicionario da RAE escolle para definir «a corta inxustificada de árbores». A ese teor temos denunciado neste espazo a nunca xustificada corta dos tileiros con setenta anos das beirarrúas da Gran Vía ou a recente dos cedros da Ronda, coincidindo coas obras de renovación dos servizos urbanos deses espazos. E por idéntica razón facémolo agora coa corta a pasada semana dos oito humildes pradairos vermellos da Praza da Princesa que chantaran raíces dende a última reforma (1995) da praza, un espazo urbano histórico, creado en 1816 como praza da Peixaría, onde se instalou o primeiro teatro da cidade (1832) e a propia Casa do Concello (1859), hoxe Casa Galega da Cultura.

Imaxinamos que a corta dos pradairos será explicada polos responsables do concello, como sucedeu xa noutras ocasións, pola saúde precaria das árbores, o que por outra banda constitúe unha responsabilidade dos servizos municipais de Parques e Xardíns, o mesmo que se ocupa das mutilacións que os foron facendo cada vez máis irrecoñecibles. Porén, con este novo arboricidio perpetrado nun dos escasos espazos verdes do Vigo vello, tamén un dos máis emblemáticos da historia da cidade, os vigueses e viguesas (dende as picariñas ás persoas maiores) perdemos un formidable espectáculo totalmente gratuíto, o da mudanza estacional de cor desta especie, que vai do verde ao amarelo e máis tarde ao vermello. Coa corta de cada un destes pradairos perdemos milleiros de matices de cor e do capricho das súas follas ciscadas sobre as lousas da praza, un patrimonio inmaterial que cotiza só na bolsa do benestar emocional e do acougo da veciñanza que alí acude. Coa desaparición destas árbores lanzais perdemos a sombra e a frescura que achegan, substituídas apenas por un mar de antucas téxtiles, nesoutro proceso de uso (probablemente) desproporcionado do espazo público para actividades privadas de restauración, ampliado aínda máis pola pandemia, o que tamén merecería unha reflexión.

A corta dos pradairos vermellos da Praza da Princesa acentúa o perfil dunha cidade bonsai que dende a alcaldía de Corina Porro e a súa cidade de flores e macetas,(agora «Vigo cidade fermosa»), privilexiou no seu espazo urbano central a instalación de custosas pezas de xardinaría efémera sobre a conservación paciente e o agarimo constante para o seu arborado tradicional. A instalación da dinosebe, a icona deste modelo de arranxo urbano, nun dos recantos da nosa praza bicentenaria da peixaría non foi casual, como tampouco o traslado desta custosa peza de xardinaría ao espazo privilexiado da Praza de Compostela, un xardín histórico hoxe en perigo de ser transformado noutro comedor urbano durante as festas do nadal, expresando ademais que a conservación do arborado urbano tradicional non constitúe hoxe unha preferencia. Máis aínda, nos usos e disposición dos espazos do Vigo central actual árbores, arbustos e soportes para testos constitúen parte do mobiliario urbano que como puidemos comprobar pode ser cortados, trasladados ou modificados de aquí para acolá como mellor conveña.

Este modelo de cidade de macetas renxe nunha cidade que ten por insignia unha oliveira, posúe tres grandes parques no perímetro urbano (O Castro, Castrelos e A Guía), ademais dunha extraordinaria coroa vexetal no seu periurbano; un patrimonio natural de valor incalculable, único nas cidades atlánticas. Ende ben, o Vigo central do século XXI ten a posibilidade aínda de reorientar a súa historia e priorizar a conservación do que queda do seu patrimonio arbóreo urbano. Un Vigo con sombras e raíces aínda é posible.

Respecto para unha estatua

/en , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a reclamar respecto para a estatua de Castro do escultor Jandro:

A comezos de novembro de 2002 apareceu en Príncipe, diante do Marco, a piques de ser inaugurado uns días despois, a estatua en poliéster de Castro, o derradeiro vendedor ambulante de xornais, obra do escultor vigués Alejandro Rodríguez «Jandro», membro da Fundición Nautilus, institución nacida coa intención de achegar as diversas modalidades artísticas ao público. Unha peza de inequívoca intención realista de tamaño natural que homenaxeaba a Manuel Castro, que percorría de forma incansable o centro de Vigo, dende a Porta de Sol a Urzaiz por Príncipe, onde paraba cos seus fardos diante das galerías de La Norma ou das escadas de Almacéns Alfredo Romero, e de alí baixaba até a Alameda por Velázquez Moreno ou Colón, voceando dende moi cedo as noticias máis frescas de «Faro de Vigo», máis tamén dos xornais da tarde, como o deportivo «Meta», «La Noche» de Santiago ou do diario «Pueblo» de Madrid.

Era a de Castro unha figura inesquecible, tanto polo seu carácter adusto e serio como pola súa habilidade para levar baixo o brazo esquerdo un fardo de faros e ao mesmo tempo aguantar os décimos da lotería nacional, mentres sostiña de forma acrobática un faro sobre o índice da man dereita en difíciles equilibrios. Unha proeza dixital esa do baile dos faros documentada por Magar en 1971 nunha fotografía deste quiosqueiro andante na rúa Reconquista á altura dos leóns de Correos ao que, como a Pepiño do quiosco do Paseo de Afonso, que de mociño tamén voceara «Meta» no barrio de Casablanca, lembramos como un deses jichiños humildes e entrañables que humanizaron o Vigo da nosa infancia.

Porén, a aquela aparición da estatua de Jandro á que lle faltaba o bronce, coincidindo coa apertura do Marco que dirixía Carlota Álvarez Basso, foi tan efémera como polémica. Deseñada a iniciativa propia polo autor en 1998, cando residía en Granada, o goberno municipal de Lois Pérez Castrillo encargoulle que a fundise en bronce para a súa instalación diante do museo. Tras as mudanzas da alcaldía dese ano, primeiro en mans de Ventura Pérez Mariño e despois de Corina Porro, a estatua de 300 quilos e dous metros trinta de altura, permaneceu en Madrid case unha década onde foi fundida por partes. Habería que agardar ao día de noiteboa de 2011 para que fose chantada na localización prevista en Príncipe sendo alcalde Abel Caballero.

Un vergonzoso atraso de oito anos ao que non foi alleo un lamentable episodio de censura, denunciado nestas páxinas de «Faro de Vigo» polo xornalista Fernando Franco en 2004 e recuperado do esquecemento neste ano de homenaxe a Xela Arias. O caso é que coincidiu o momento da fundición da estatua coa marea negra provocada polo Prestige e coa resposta expansiva do movemento cidadán organizado na plataforma Nunca Máis e a colectiva do mundo artístico artellada nas intervencións de Burla Negra. Jandro e o seu compañeiro da Fundición Nautilus, o pintor Xosé Guillermo, deseñaron a peza que faltaba á escultura, o exemplar de «Faro de Vigo» que bailaría no furabolos de Castro. Na portada titularon «Galicia berra ¡Nunca Máis!» e na contraportada reproduciron o poema «Dignidade», escrito por Xela Arias para o libro colectivo «Alma de beiramar» (A Nosa Terra, setembro, 2003), que comeza cos versos: «Marea miseria invade global Galicia / Colleita inepta de intereses financeiros / Burla negra…» Ao goberno municipal de Corina Porro non lle gustou esta solución e Jandro negouse a modificar o deseño, do que por ventura o artista conserva o orixinal no seu taller. Confesou que o facía por fidelidade e homenaxe á escritora activista, que pretendía levar a poesía a rúa e faleceu de forma tan prematura o primeiro de novembro de 2003.

Finalmente sería unha axencia quen deseñaría outros contidos para este xornal de bronce, que tras a inauguración da escultura por Caballero (2011), axiña sería obxecto de continuos ataques vandálicos, dende pintadas até arrincarlle en varias ocasións o exemplar do «Faro de Vigo», repetidos este pasado mes de maio, tras o a finalización do toque de recollida, no que a peza apareceu sen o brazo sobre o que bailaba o faro. Ataques denunciados tanto polos comerciantes como polo propio escultor que reclaman ao concello un sistema de videovixilancia eficaz para unha das iconas artísticas actuais da cidade.

Por todas estas vicisitudes a estatua de Castro de Jandro, autor tamén dun proxecto de escultura urbana semellante do poeta peripatético Carlos Oroza, que agarda polo interese do goberno municipal, constituíuse en dúas décadas en icona da liberdade de expresión e en homenaxe ao papel da prensa no desenvolvemento de Vigo como cidade acolledora, dinámica, liberal e cosmopolita. A estatua de Castro merece que se restitúa o deseño orixinal do seu autor e conte co respecto e protección do que carece.

Serpentín kitsch

/en , , , , , , , , /por

Dedico o artigo semanal en Faro de Vigo ao debate entre o kitsch e o contemporáneo na cultura en Vigo

Avanzada a remuda dun treito do bulevar da Gran Vía, xa apareceron os primeiros nomes cos que a cidadanía o bautiza co xenio da retranca viguesa. Entre os que coñecín gustoume moito o de «serpentín da Gran Vía», sintagma que procura unha intelixente connotación co carácter industrial da cidade, identificando a estrutura retorcida de ferraganchos pintados coa gama do arco da vella co nome da espiral utilizada nos alambiques ou nos equipos de refrixeración, peza que permite ao fluído circulante polo seu interior absorber ou ceder calor. Imaxe que ben lle acae ao desproporcionado tinglado de ferro e cristal baixo o que circularán en rampas eléctricas ringleiras de peóns camiño do Corte Inglés. Unha intervención urbana, que a alcaldía cualificou como «obra de arte», mais sobre a que tamén se pronunciaron diversas voces veciñais e os grupos da oposición decepcionadas tanto polo resultado estético renxente como pola perda irreversible do arborado patrimonial tanto do bulevar como das beirarrúas, modificando así as características orixinais dun espazo urbano emblemático deseñado hai setenta e cinco anos como a primeira avenida bulevar da nosa cidade.

O caso deste estridente serpentín da Gran Vía únese ao doutras intervencións urbanas de carácter semellante, como o da instalación (aparentemente casual) da dinosebe na Porta do Sol (2015), introducindo no noso primeiro espazo comunitario unha icona alternativa á do Sireno de Francisco Leiro; un espazo selfie, que como era previsible, despois das brincadeiras iniciais dos días de novidades, pasou a formar parte do percorrido polo Vigo kitsch, que non falta en guía ningunha dos itinerarios frikis por Galicia. Intervención replicada agora en Samil (2020), coa instalación doutro «photocall», unha nécora xigante de granito, xustificada para promover a imaxe das illas Cíes nas redes sociais. Espírito kitsch que impregna o alarde de luces de Nadal, co seu despregue de millóns de leds, noras e árbores, a todas luces desproporcionado, como inoportuno neste ano de dolorosa pandemia, tanto polo seu custo para as arcas municipais, polos riscos para o patrimonio e inconvenientes que ocasiona para a veciñanza durante case cinco meses, como polo incremento da contaminación luminosa, facendo caso omiso ás medidas de loita contra o cambio climático como ás recomendacións polos ceos limpos, incluída a aprobada por unanimidade polo Parlamento Galego (2015).

Intervencións municipais que convocan a milleiros de persoas, como sucede tamén na cabalgata de reis, nas comitivas do entroido ou nos concertos de Castrelos, presentadas polos responsables do concello como alternativas populares á arte e cultura de vangarda, que só interesa a unha elite, apenas uns poucos culturetas e señoritos. Un vello debate, entre o kitsch e o contemporáneo, que durante o século XX afectou á arquitectura, deseño e ás diversas artes, que en Vigo tamén deixou a súa pegada. Velaí a desfeita dos anos do alcalde Portanet, no que se derrubaron alfaias da arquitectura pétrea, para substituílas por construcións que hoxe consideramos vulgares. Velaí aqueloutro surto de estética kitsch –se prefiren, «vulgar», «cursi» ou «chapuza»– nos mandatos en minoría de Soto, que permitiu ao concelleiro Agustín Arca intervir sobre o espazo de Castrelos ou deseñar da súa propia man a primeira versión dos volcáns de Coia. Esperpentos urbanos que con bo criterio emendou o compañeiro Soto no seu derradeiro mandato deixando cinco grandes esculturas contemporáneas, emblemas do Vigo de entre séculos. Novo abrocho kitsch reaparecido coa «cidade das flores» pola alcaldesa Corina Porro, promotora da aparición da actual cultura das macetas ou das arboriñas sen raíces.

O máis triste do conto é que a aparición deste novo surto de cultura kitsch coincide na última década co colapso de Vigo como cidade de cultura contemporánea, perdendo unha hexemonía que a caracterizou durante o século XX. Vigo está desaparecida nas táboas de actividades e equipamentos culturais, moi lonxe das súas competidoras naturais (Porto, A Coruña e Santiago). Velaí o auténtico drama que vivimos nun concello sen rede de bibliotecas ou sen un museo da cidade que se pode chamar como tal. Velaí unha cidade que deixou morrer, entre outras convocatorias do seu tecido artístico, o festival Are More de música clásica, a Fotobienal de fotografía, o ImaxinaSons de Jazz, o ALT de artes escénicas, ou deixou marchar o festival Sinsal. Velaí unha capital editorial de Galicia sen un festival de literatura galega.

O Vigo efémero do photocall, do serpentín e da paquetería de Nadal non pode agochar a existencia dunha cidade con vontade de liderar a cultura da Galicia contemporánea, unha posición de privilexio que debería ser recuperada.

Vigo e a «Colina Encantada»

/en , , , , /por

Dediquei o artigo da semana no Faro de Vigo a reflexionar sobre a arquitectura de papel deseñada en períodos preelectoriais:

Os anos inmediatamente anteriores ás eleccións municipais alentaron sempre a imaxinación dalgúns políticos vigueses capaces de inaugurar entón as maquetas máis extraordinarias. Foi un clásico deste xénero de arquitectura non construída a «Colina Encantada» que o candidato Manuel Pérez incluíu no programa co que o Partido Popular gañaría as eleccións en 1995, no entorno do estraño conflito veciñal da empacadora de Guixar, que desbancou a Carlos Príncipe da alcaldía. Vendíase a «Colina Encantada» como a recreación do mundo medieval en douscentos mil metros cadrados da parroquia de Candeán, onde se arranxarían seis espazos temáticos dunha vila medieval de cartón pedra. A da «Colina Encantada» foi unha maqueta espectacular diante da que se fotografou Manuel Fraga, daquela presidente da Xunta, converténdose dende entón no modelo de ocorrencia fantástica viguesa.

Tras semellante éxito, durante o seu mandato (1995-1999), o único no que o Partido Popular gozou de maioría absoluta, Manuel Pérez recuncou na estratexia encargando un pavillón multiusos a Álvaro Siza, o arquitecto portugués do CGAC de Compostela, mais do que só quedou o rastro do anuncio nas hemerotecas. Xaora, coa excepción de 1991, ano de auténtica gloria para identidade do Vigo de entre séculos, no que o benquerido alcalde Manuel Soto inaugurou monumentos extraordinarios como os Cabalos de Oliveira, o Sireno de Leiro, os Redeiros de Conde e a Porta do Atlántico de Silverio Rivas, a política das ocorrencias xa fora o eixo da axenda de «concelleiros independentes» como Agustín Arca que instalou os volcáns acuáticos que el mesmo deseñara no paseo de Coia e inzou a cidade de canastras de baloncesto por un «Vigo millor».

Xaora, non é doado esquecer as contribucións que fixeron a este xénero de arquitectura virtual as «alcaldías do porto», tanto a de Abel Caballero (2005-2007) como a de Corina Porro (2009-2011). Sendo Caballero presidente da Autoridade Portuaria presentou en 2006 as infografías do Centro Beiramar, un edifico transparente, acristalado, contiguo ao do Auditorio, que dende alí ocuparía catrocentos metros da fronte marítima até os estaleiros de Barreras. Unha edificación destinada a biblioteca (un clásico dende hai dúas décadas), artes e novas tecnoloxías, que se dicía contaría cun planetario, cines, piscina cuberta, pistas de xeo, xardín cuberto e outras marabillas que quedaron no papel. Sen esquecer que tamén foi Caballero en 2007 quen convocou un concurso de ideas para a reforma do eixo central do porto que sería gañado polo arquitecto francés Jean Nouvel. Un proxecto que quedou no caixón do esquecemento, mais que sempre será lembrado pola proposta de construír no extremo do peirao unha torre para un hotel, de idéntica fasquía a dun menhir, mais que tamén propoñía o prolongamento da rúa Colón até o mar cun tratamento de bulevar, o que non perdeu actualidade. Proxecto desbotado de raíz por Corina Porro durante a súa presidencia da Autoridade Portuaria, nun dos seus clásicos desencontros co dende entón alcalde Caballero.

Máis recente é a maqueta da recuperación da Panificadora, a nosa catedral laica en perigo de completa desaparición, aínda que non perdimos as derradeiras esperanzas de que sexa recuperada decontado para dominio público como centro cívico e cultural. Como tamén confiamos que se convertan axiña en realidade outros proxectos da alcaldía como o de construción da Biblioteca do Estado (prevista tamén na Panificadora) nos terreos expropiados para Cidade da Xustiza e as peonalizacións da praza de América e da Porta Sol, esenciais para transformalas en espazos de encontro nos corazóns dunha cidade policéntrica. Secasí, sucede outro tanto cos proxectos de ascensores do Vigo vertical previstos para o parque Camilo José Cela de Torrecedeira e para unir Urzaiz con Pizarro, que se demostraron tan eficaces xa na rúa Segunda República e Camelias.

Actuación do Vigo vertical, porén, que non compartimos en absoluto na Gran Vía, onde a instalación prevista de ramplas mecánicas de Urzaiz á Praza de España malogrará o primeiro bulevar construído en Vigo hai setenta anos e obrigará ao traslado do Monumento ao Traballo, concibido expresamente polo seu autor para o arranque encosto da avenida. Unha intervención tan irreversible como polémica, na que tamén están afectadas as castiñeiras de indias de ambas as dúas marxes da Gran Vía, que amosa a necesidade de establecer canles de participación veciñal e cidadá que con seguridade evitarían males maiores. Por ventura, xa pasou o tempo das ocorrencias de volcáns urbanos, colinas encantadas e megaproxectos de arquitectura de papel, tanto de iniciativa pública como privada, que ocupan varios volumes na historia do urbanismo vigués.

Outro «gran pacto»

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo sobre o pacto orzamentario de Vigo e propoño un pacto pola reforma territorial e administrativa en clave galega.

4_obraMáis alá dos réditos electorais que para os seus protagonistas supoña o pacto orzamentario entre Abel Caballero e Chema Figueroa, os líderes dos partidos sistémicos en Vigo, a primeira consecuencia para os intereses xerais debería ser o remate da marxinación que as administracións gobernadas polo Partido Popular, a Xunta de Galicia e a Deputación de Pontevedra, levan mantendo con Vigo e coas institucións viguesas desque Corina Porro perdeu a alcaldía. O que alguén chamou “gran pacto” entre PSOE e PP debería abrir un proceso de normalización institucional para recuperar a equidade destas administracións coa cidadanía viguesa. Trataríase apenas de que a Xunta de Galicia e a Deputación de Pontevedra desenvolvesen no concello de Vigo actuacións, axudas económicas ou programas semellantes aos que veñen acometendo noutras cidades e vilas no terreo das obras básicas, na promoción turística ou no mantemento de entidades culturais e instalacións deportivas, por só citar algúns eidos nos que Vigo foi excluído adoito por elas. Non haberá credibilidade para este “gran pacto” sen recoñecer esta importante débeda.

Unha normalización institucional que non abondará, se despois non se recupera no Parlamento de Galicia o debate sobre o proxecto do planeamento estratéxico da Galicia urbana e sobre a reforma territorial do país, tantas e tantas veces adiado polo Partido Popular, no que Vigo e a súa área metropolitana son trabe de ouro. E as cousas na cuestión territorial galega requiren ser reconducidas decontado. Xaora, é absurdo reclamar que Fomento continúe cementando o mar no porto de exterior da Coruña, onde leva enterrado millóns de euros. Outrosí sucede coa intención de manter coa respiración asistida das subvencións tres aeroportos internacionais en claro devalo de viaxeiros, incomunicados entre eles, iso si, con tres terminais e grandes aparcamentos do trinque. Por non falar do carísimo mantemento do edificio-escultura da Cidade da Cultura ou dos recintos feriais e palacios de congresos sen eventos ou cunha programación fraca ou na ducia de parques empresariais abertos aquí e acolá sen apenas actividade. A Galicia do século XXI non pode continuar con esta deriva de ineficiencia institucional que a prezo de ouro paga a súa cidadanía.

Urxe acometer unha profunda reforma territorial en clave galega, que debería redeseñar tanto as administracións locais como reordenar no horizonte do ano 2050 as infraestruturas básicas, dende portos e aeroportos, pasando pola mobilidade interurbana de persoas e mercadorías por estrada e ferrocarril, até os servizos educativos e culturais públicos da sociedade dixital. Unha reforma deseñada en clave inequivocamente galega, na que todas as forzas políticas e sociais están chamadas a contribuír, capaz de rematar con doenzas tan graves como o localismo, o clientelismo e a corrupción, arrastradas ao longo de todo o período autonómico pola administración municipal, e que debería supoñer, tras a inevitable desaparición das deputacións, o deseño dun novo mapa local e dunha rede de novos concellos e áreas metropolitanas.

Neste modelo é onde Vigo ten a súa mellor oportunidade para liderar a Galicia urbana do XXI e resolver algúns dos seus problemas actuais. Poderíase aí deseñar con racionalidade e serenidade territorial o mapa aeroportuario galego, tendo en conta que coa finalización do AVE da Meseta diminuirá o número de usuarios do avión con Madrid, o que supoñerá a inevitable especialización de traxectos e tráficos aéreos. Un novo escenario que aconsellaría se contemplase a unión por ferrocarril de velocidade alta das tres terminais, o que facilitaría a súa interconexión en menos dunha hora, facéndoas máis competitivas con respecto á portuense de Sa Carneiro. Outrosí debería suceder coa posibilidade de interconectar por ferrocarril o porto nodal de Vigo, inserido por fin na rede da fachada atlántica europea, co aeroporto de Peinador, probablemente especializado no transporte internacional de mercadorías frescas e compoñentes das industrias aeroespacial, naval e do automóbil, sectores da nosa industria metropolitana actual. Un proxecto urbano que require o recoñecemento administrativo e político da Área Metropolitana de Vigo, capaz de ofrecer á cidadanía os servizos integrados de transporte público, recollida e tratamento de residuos, abastecemento e saneamento de augas, seguridade, bombeiros ou promoción turística e cultural, entre outros.

Non teño dúbida que esoutro “gran pacto” sería que os partidos sistémicos e os partidos do nacionalismo e da esquerda asumisen esta viraxe estratéxica territorial abandonando o vello localismo polo novo metropolitanismo cívico en clave de país. Pagaría a pena intentalo.

A voltas co Auditorio

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo sobre o proceso de construción e xestión do Audtorio Mar de Vigo.

Transcorridos dous anos dende a súa inauguración, o Auditorio Mar de Vigo, o fermoso edificio de César Portela chantado en Beiramar, funciona por baixo das súas expectativas.

A do Auditorio de Beiramar é unha historia que ven de lonxe. A orixe estivo no peche da factoría de Casa Mar 1994, desde a que Javier Sensat  chegou a xestionar a produción de máis dun centenar de buques do Grupo MAR (Motopesqueiros de Altura Reunidos). O peche da grande casa branca e o de Cordelerías Mar, tras un longo conflito laboral, deu pé aos convenios municipais de 2003 (sendo alcalde Lois P. Castrillo) de recualificación dos terreos da rúa Jacinto Benavente para que cos seus beneficios os traballadores puidesen cobrar as débedas que con eles arrastraban as súas antigas empresas. Os proxectos de rexeneración urbana contemplados nos documentos do Plan Xeral de 2002, que proponía a transformación do espazo industrial de Beiramar en residencial e dotacional, así como o acordo interinstitucional de 7 marzo de 2001 de racionalización dos espazos portuarios, entre Concello de Vigo, Xunta e Autoridade Portuaria de Vigo, avalaron a decisión de instalar o “Auditorio-Pazo de Congresos” nos terreos de Casa Mar, que acordaran Castrillo, Príncipe e Xosé Cuíña o 2 de marzo de 2000.

Iníciase así a primeira lea, que se estendería ao longo das alcaldías de Ventura Pérez Mariño e Corina Porro, sobre a cesión da propiedade dos terreos por parte da Autoridade Portuaria ao concello de Vigo. Conflito que se pecharía en 2005 pagando Xunta e Concello 3,5 millóns de euros a Puertos del Estado, que se negaba a cedelos de balde. Non exento de polémica na confección dos informes municipais, o goberno de Corina Porro en marzo de 2006 adxudicou o concurso de construción do auditorio en 85 millóns de euros (dos que a Xunta achegaría 18,57 millóns e o concello 12) e durante un período de concesión da súa explotación de 35 anos a unha UTE (Pazo de Congresos) formada por Sacyr, Puentes e Caixanova. As obras de construción do Auditorio, iniciadas co derrube de Casa Mar, o 26 de xuño de 2006, alongáronse até a fin do primeiro mandato de Abel Caballero. Foi en marzo de 2008 cando o proxecto sufriu a súa reformulación, debido á solicitude da adxudicataria de reducir o presuposto en case vinte e seis millóns de euros. Entón o concello aceptou reducir as dimensións do espazo comercial e do aparcamento. Unha resolución que se elevou a definitiva polo goberno local no verán de 2012, achegando outros cinco millóns de euros e aumentando o período de concesión noutros vinte e cinco anos, coa intención de recuperar o equilibrio económico-financeiro da concesión.

Mais non foi así. Tras o éxito cidadán que supuxo a súa inauguración en marzo de 2011 e o recoñecemento unánime da beleza dun edificio moi sobrio, o funcionamento do Mar de Vigo nunca foi satisfactorio. Dende o inicio, a sala principal arrastra unha serie de deficiencias que nunca foron subsanadas. A carencia dunha cuncha acústica e dun foso para a orquestra constituíu unha limitación para as posibilidades artísticas dunha instalación en aparencia modélica, na que o público confesaba padecer moito frío en inverno. O programa de congresos quedou moi por baixo das previsións, completando en dous anos apenas cincuenta días de actividade congresual, cun número de visitantes moi inferior ao agardado. O proxecto comercial previsto na planta baixa nunca se desenvolveu, permanecendo pechada. Como tampouco se aproveitaron os espazos baleiros para usos dotacionais educativos ou culturais. Diante de semellante inactividade, á que non é allea a situación deflaccionaria que vivimos, a ninguén pode extrañar que as diversas empresas adxudicatarias dos servicios (hotel, restaurante e a propia xestora de eventos) ameacen con tirar a toalla asfixiadas polas débedas. Se todo isto non abondase, de solicitar a concesionaria o rescate do contrato, o concello de Vigo debería enfrontarse a un complexo proceso xurídico e mesmo podería verse obrigado a desembolsar unha indemnización elevadísima. Para tremer.

O naufraxio dos proxectos congresual e comercial do Auditorio Mar de Vigo pon en evidencia as dificultades de posicionamento internacional da nosa cidade, ao que non é allea a crise de voos de Peinador, como constitúen un síntoma preocupante da perda de dinamismo económico da nosa área metropolitana. Mais tamén, é innegable que todo este enleado proceso demostra o fracaso dun modelo de privatización da construción e xestión dunha instalación pública. Ollo!, un modelo semellante ao que a Xunta de Galicia está utilizando no Hospital de Valadares (a esta altura coas obras practicamente paralizadas por dificultades de financiamento) e o Ministerio de Fomento coa nova estación do AVE de Urzaiz. Para tomar boa nota.

As fotos do edificio desaparecido de Casa Mar son de Guillermo Cameselle.