Listado de la etiqueta: cgai

Cortázar en Redondela e Lourido

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a estancia de Juio Cortázar e Aurora Bernárdez en Redondela e Lourido en 1956 e 1957:

As alamedas Castelao de Redondela e Rosalía de Castro de Chapela posúen a singularidade de perpetuar natureza, lecer e memoria dende que no mes de xuño de 2019 algúns dos seus bancos foron identificados cunha placa na que se lembra a intelectuais e artistas relacionados dalgunha maneira co concello. Unha iniciativa de conservación da memoria histórica tan humilde como eficaz e respectuosa, posta en marcha dende o servizo de Normalización Lingüística, que homenaxea a figuras tan diversas como as de Mendiño, trobador; Casto Sampedro Folgar, pescudador do folclore; Reveriano Soutullo, músico; ou de Salvador Dalí, o pintor que deu o seu nome a unha camisa feita na fábrica de Regojo. Unha iniciativa retomada nos meses pasados engadindo novos nomes a outros bancos como os de Alejandro Otero, médico no exilio; Telmo Bernárdez, médico e alcalde fusilado en 1936; José Figueroa, emigrante no Brasil e filántropo; Ernestina Otero, mestra; Antonia Míguez Lago, sindicalista; Juana Domínguez Núñez, dona da taberna Nador; as Mulleres Solidarias de San Simón e do buque Upo Mendi; Ignacio Ramonet, xornalista; o da estirpe Cal de fotógrafos; Rita Regojo, fundadora da ONG Aldeas Infantís ou Suso Vaamonde, cantor e veciño de Chapela, entre outros.

De todos estes bancos da memoria da alameda de Redondela chamou moito a miña atención o dedicado a Julio Cortázar, o escritor que desexou se chegaba algún día a ter un dous cabalos «levar a Aurora a Galicia, instalar cuarteles de primavera en Redondela» e «dedicarse aos paseos, á pesca e a herborizar como Rousseau». Unha metafóra para a historia recollida da carta que o cronopio escribiu en 1956 ao seu amigo o pintor Eduardo Jonquières dándolle noticias da súa primeira viaxe a Galicia coa súa muller, Aurora Bernárdez, filla de emigrantes galegos de Dacón, que pasara varios anos da súa infancia en Vigo e Ourense. Unha viaxe de vacacións a Galicia do matrimonio residente en París que sería lembrada pola propia Aurora nun texto memorialístico que permaneceu inédito até 2015 (El País, 11 de novembro) no que cita a sorprendente paisaxe redondelá no relato dunha longa viaxe nun tren de Renfe, «con cheiro a caspa e sono nos gastados asentos de felpa»: «Por sorte, antes de chegar a Santiago, estivo o agasallo do Miño verde, eglóxico, e de Redondela dende o alto cos seus piñeiros e o seu mar azul meténdose sinuoso na terra.»

Julio e Aurora encantados coa súa primeira experiencia galega volveron o verán seguinte (1957) a Galicia para montar o seu cuartel durante tres semanas no hotel Miramar na praia de Lourido, a mesma que un emigrante arxentino pretendera nos anos trinta transformar no Balneario de Galicia e puxera o nome de praia América. Días inesquecibles en Nigrán nos que na correspondencia coas súas amizades Julio confesa que dominaron os ventos e as nubes, o que non impediu que se bañará como un poseidón. Días nos que a parella paseará polo Val Miñor tomando fotos coa curiosidade de quen pretende saber das características dos cruceiros e dos hórreos que os responsables do hotel chaman para a sorpresa de ambos os dous «canizos». Camiñadas polo piñeiral da península do Monte Lourido, nas que o gran cronopio identifica un arrecendo marabilloso e unha serenidade única. Días felices dos que de regreso a Vigo, no mesmo tranvía no que chegaron, camiño de París, levarán no corpo algunha que outra marca do sol e do vento de Lourido e unhas cantas fotos, algunhas extraordinarias como as tiradas ao pé do peto de ánimas na ponte romana da Ramallosa sobre o Miñor, que formarán parte da súa colección e memoria literarias.

Fotografías tiradas por Julio e Aurora que hoxe forman parte do legado fotográfico de máis de dúas mil pezas entre copias e negativos e cinematográfico (dúas horas de gravación das viaxes por Brasil, India e Uganda) do autor de Rayuela, que Aurora Bernárdez, a súa testamenteira, doou en 2005 á Xunta de Galicia, para ser conservadas no Centro Galego de Artes da Imaxes (CGAI) con sede na Coruña. Un importante legado audiovisual que xunto á biblioteca persoal do escritor, conservada na Fundación Juan March de Madrid, son os únicos documentos conservados de Córtazar en Europa. Mágoa que despois de transcorridos máis de tres lustros este legado cortaziano non estea dispoñible dixitalizado para a súa consulta na rede; unha de tantas outras anomalías dunha institución autonómica creada en 1989, coa finalidade de salvagardar o patrimonio audiovisual galego, que esmoreceu de forma dramática cos gobernos de Alberto Núñez Feijoo.

Non semellaría disparate ningún que o CGAI artellase unha pequena  exposición coas fotografías que Cortázar e Bernárdez tomaron nos veráns do 56 e 57 en Galicia para expoñelas en bibliotecas públicas tan dinámicas como as de Nigrán e Redondela.

Onte 1533: «A Coruña Anónima»

Caruncho_Bragado_Lopez_14-12-2015

XG00253701Máis dun cento de persoas xuntáronse onte no CGAI para participar na presentación d’ A Coruña Anónima, o calendario para o ano 2016 preparado polo fotógrafo José Caruncho e o xornalista Antonio López Mariño. Un acto interesantísimo no que se ditaron senllas leccións históricas moi divulgativas, Caruncho sobre as orixes da fotografía no século XIX, dende as imaxes de Daguerre de 1837 até as placas secas e os calotipos que se utilizaron nas décadas de 1870 e 1880, e Mariño sobre A Coruña de hai 135 anos, cando se tiraron estas doce fotos que para el constitúen «a primeira reportaxe completa da cidade nos seus diversos ámbitos, a pesar de que a primeira foto coñecida da Coruña é de 1865». Mariño apuntou que a data da colocación da primeira pedra da casa do concello, coincidindo coas festas de María Pita de xullo de 1879, é esencial para datar estas imaxes anónimas, das que polo momento descoñecemos o nome do seu autor. Para Caruncho «este fotógrafo anónimo coruñés traballou á altura dos mellores do seus tempo», «probablemete utilizou a técnica de placas secas e todas as imaxes foron feitas desde un lugar elevado, quizais un carromato». A presentación rematou cun visionado das imaxes comentadas con todo detalle e erudición por Mariño.