Listado de la etiqueta: celso_fernández_sanmartín

Onte 1984: «O exército de fume» de Manuel Gago, presentación en Compostela

Presentación memorable a de onte en Cronopios na que estreamos en Compostela O exército de fume, a segunda novela de Manuel Gago. As intervencións da libreira Mercedes Corbillón, do historiador Lourenzo Fernández Prieto e do autor, precederon a unha emocionantísima e inesquecible sesión de contos de guerra e resistencia de Soledad Felloza, Celso Fernández Sanmartín e María da Pontragha.

Foi a de onte, tamén unha oportunidade para expresar a nosa gratitude e recoñecemento a Manuel Gago, un autor co que me sinto identificado no seu proxecto de refundación da novela histórica e de ampliación dos límites dos públicos para a narrativa galega. Desque en 2013 publicou Vento e chuvia. Mitoloxía da vella Gallaecia, un libro de narración, dificilmente clasificable, compartimos con Gago a experimentación de formatos de edición estendida e de formas diversas de comunicar co público lector. Cada novo título publicado con Manolo Gago é unha oportunidade para o editor de aprendizaxe e reflexión. Cada nova entrega é un reto para ampliar os públicos utilizando os recursos dunha ficción histórica de longo alento, alicerzada sobre unha documentación rigorosa, tecida sobre tramas trepidantes e textualidade engaiolante. Tanto na súa estrea na colección Narrativa, O anxo negro, como nesta segunda entrega, O exército de fume, Gago ofrece unha ficción orientada a recuperación dunha identidade galega esquecida ou agochada, nun concienciudo labor de construción de memoria. Un proxecto no que está moi comprometido como un dos nosos mellores divulgadores históricos e culturais, que emprega diversos soportes e formatos para o seu labor.

Se n’O anxo negro abordaba o expolio do noso patrimonio e o heroísmo dun grupo de humildes para recuperalo, n’ O exército de fume fusiona na primavera de 1942 dous fitos históricos: a presenza dos submarinos alemáns na costa e portos das cidades galegas e as actuacións dos membros da guerilla antifascista na provincia da Coruña. A partir de feitos transformados en lenda, Gago constrúe unha ficción sorprendente utilizando os ingredientes xustos de intriga, aventura,  amor, política e historia. Sería absurdo entrar a valorar escenas e acontecementos, algúns extraordinarios, narrados con fidelidade a unha documentación moi coidada, nin tampouco explicar as claves da presenza nazi en Galicia. Xaora, é moi difícil resistirse a non expresar admiración polo tratamento que a novela achega das persoas fuxidas no monte, homes e mulleres, ou de personaxes históricos como Urbano Lugrís, o pintor das grandes máns, que coma ningún outro pintou as mariñas do exilio interior.

Onte 1950: En “Luar” con Matilde Felpeto

Por vez primeira formei parte onte do público de Luar, acompañando a Matilde Felpeto quen non transcurso do programa especial con motivo da Festa do cocido, xa á altura da unha da mañán, recibiu das mans de Rafael Cuíña, o alcalde de Lalín, o primeiro premio do Álvaro Cunqueiro de cultura gastronómica 2018 pola súa monumental Cociña galega tradicional, unha desas obras que constitúen unha fachenda para o editor.

A pesar das case cinco horas no Plató 1000 de Montouto e dunha temperatura máis ca fresquiña foi unha experiencia interesante da que conservarei grata lembranza. En todo momento fascinoume a dedicación de Xosé Ramón Gayoso co público e co seu propio equipo, que me pareceu vai moito máis alá do seu protagonismo en pantalla. Sorprendeume o ritmo que lle imprime ao programa Manuel Abad, capaz de facer compatible sen grandes fisuras a actuación das Supremas de Móstoles (vaia por diós!) coa do mestre Pablo Milanés; a presentación do veteranisimo Xosé Luís Blanco Campaña, inzada da vella retórica radiofónica, dunha versión galega de «Cocidito madrileño» de Ana Iglesias coa actuación estelar (en play back) da orquestra folk Son de seu; ou conseguir minutos de television memorables coa participación de Celso Fernández Sanmartín, para min hoxe o noso contador referencial, ou de Federico Pérez, todo un mestre da retranca.

Sei que non é doado explicar o éxito de vinte e cinco anos da fórmula acuñada por Gayoso e Abad para Luar, aínda que semella froito dunha reflexión atinada sobre a posibilidade (e os riscos) de encaixar pezas de procedencia e estilos diversos para ofrecer un programa musical de lecer capaz de chegar e fidelizar ao público da TVG. Asumo que nunca está de máis participar nestas experiencias estrañas que axudan a comprender mellor o qué e o cómo da TVG, non o esquezamos, a primeira industria cultural en lingua galega, unha alfaia sempre en risco.

Onte 1119: En Lalín con «Zapatillas rotas»

XG00225901Gran presentación no IES Laxeiro de Lalín de Zapatillas rotas, a quinta novela de Xabier Quiroga. O equipo da Biblioteca preparou unha presentación da súa lectura compartida e proxectou o vídeo da súa lectura acompañando ao autor. Celso Fernández Sanmartín «Celsiño» foi intercalando as súas intervencións memorables, textos orais coidadísimos que contribúen a enxergar unha esperanza para a lingua galega e para a memoria das historias de vida dos que a falaron. Xabier Quiroga comezou expresando a súa gratitude ao seu alumnado pola lectura da súa obra, animándoos tamén a crear, a poñerse a escribir. Gabou os discursos de Celsiño subliñando que coma el cría que «os vellos saben moito, ás veces nos seus silencios, outras na súa memoria». Confesou despois que Zapatillas rotas saíu da estancia da súa avoa durante o derraeiro ano da súa vida nunha residencia. «Vin o que había alí. escoitei. Dediqueille a novela, a pesar que ela nunca viu o mar. Cadreina en 95 capítulos, tantos como tiña ela cando morreu».

Explicou que, como en cada unha das súas novelas anteriores, quixo «contar unha historia, neste caso a dun vello que marcha do asilo, que se rebela contra iso». «As novelas son coma un río, todo vai enchendo o seu caudal.» «Zapatillas rotas é unha historia que nos vai levando cara a beiramar, unha viaxe dun vello e dun parado, na que intentei relacionar o pasado e o presente.» Antes de enumerar as intencións e temas que quixo abordar na novela, Quiroga salientou que «os escritores facemos paxaros de barro». «Quixen denunciar o abandono dos vellos e o negocio público e privado das residencias de maiores. Quixen denunciar a unha adolescencia consumista que abandona o idioma. Denunciar a unha clase política corrupta e oportunista. Quixen denunciar a violencia contra a muller. O personaxe de Lola é esencial nesta novela. É criada, nai, avoa, usada e abusada. Quixen denunciar o paro, a falta de traballo e esa certa resignación que vivimos coa crise. Quixen denunciar a represión política, a corrupción, a confusión dos valores, nun tempo no que interesa máis o ter ca o sentir. Quixen falar da soidade no Vigo proletario e do abanodono do rural e da súa violencia. Mais e sobre todo, quixen abordar o sentimento da vida e da paisaxe. Sei que os maiores senten a paisaxe, como sentimento da Terra». Rematou Xabier Quiroga definindo Zapatillas rotas como «novela da memoria, para min non hai literatura sen memoria». «Esta novela é unha homenaxe á nosa sente e ao noso país. É unha novela dun amor imposible que permanece máis alá da morte».