carlos_reigosa – Páxina 2

Listado de la etiqueta: carlos_reigosa

Onte 1143: «A vinganza do defunto»

12 de Novembro de 2014/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Xerais/por bretemas

Acompañamos onte a Carlos Reigosa na presentación en Compostela d’ A vinganza do defunto, a quinta das novelas da serie protagonizada polo detective Nivardo Castro e o xornalista Carlos Conde. Foi Xesús Alonso Montero, presidente da Academia Galega, quen se ocupou de glosar unha obra que relacionou con Crime en Compostela, a primeira novela da serie que obtivera xustamente hai trinta anos, un 11 de novembro, o premio Xerais de Novela na súa primeira edición.

Comezou don Xesús dicindo que «Reigosa é o creador do xénero policial en galego, sendo un escritor moi para lectores galegos, engaiolado pola cidade de Compostela, á que non renuncia a explicar». Salientou despois a importancia de Vigo nesta historia, «onde teñen moita presenza os nazis e os xudeus que pretendían fuxir dende o porto cara América durante os anos da segunda guerra mundial e da febre do volframio». Citou a presenza na novela de Celso Collazo Lema, figura galeguista a que coñeceu en 1951. e a de Francisco Vázquez, «que achegan o contexto sobre o que se desenvolve a investigación de Nivardo e Conde encargada por Eliseo Sandamil Bentraces cando se produciu a súa morte». Rematou abeizoando a erudición do autor, «que está sempre ao servizo do espiñazo do do relato», e felicitándose de que «as Letras Galegas conten cun escritor como Reigosa, «que ten pericia para dominar os rexistros da novela de xénero, mais é capaz de densificar o pensamento e a reflexión e manter unha inequívoca vontade de estilo.»

Comezou a súa intervención Reigosa expresando a súa gratitude a Xesús Alonso Montero, «unha figura que significa moito para min na cultura galega». Confesou que intentou facer unha novela «que demostrase que durante a segunda guerra mundial España non foi un país neutral». «A novela xurdiu das miñas conversas con Celso Collazo sobre o Vigo dos anos corenta. Alí había grupos organizados de espionaxe británico que perturbaban o prezo do volframio, que servía para endurecer os carros de combate e obuses alemáns.» «Collazo contoume que durante aqueles anos Vigo era a única cidade do norte de España na que había luz, na que os pintores galegos vendían cadros, onde afloraban auténticas fortunas.» «Esta é a miña novela de Vigo. Alí atopei todo o que precisaba para facer a novela que quería, dende a historia dao volframio e das minas do Fontao, onde traballaban persos políticos e onde houbo un intento de atento da guerrila, até a existencia dunha rede de espionaxe británica.» Referiuse despois reigosa a importancia das voces de persoas maiores de noventa anos, doentes de Alzheimer, onde considera atopou «a clave da descomposición da memoria». «Nesas voces explorei as posibilidades da demencia como clave da revelación.»

Reflexionou Reigosa sobre o feito de que para el «a ficción non é a condición límite dunha novela». «Con esa intención utilicei o contexto achegado por personaxes reais como Paco Vázquez e Celso Collazo. Foi un xogo literario consistente en introducilos como fontes de información.» Como tamén comentou que deseñou un personaxe para homenaxear a Manuel Vázquez Montalbán e Andrea Camilleri, «mestres do xénero policial». Para rematar, Reigosa confesou que «á serie de Nivardo e Conde fáltanlle aínda tres novelas. En cada unha das entregas cumpren anos. Fronte ao modelo tradicional da novela negra na que os persoanxes son sempre iguais, eu quero que as miñas novelas desta serie sexan un biografía dos seus dous protagonistas.» Revelou que «na derradeira novela da serie Nivardo Castro deberá investigar o misterio da desaparición dunha rapaza de Gontán, a miña aldea, que se produciu no ano 40.»

Onte 1071: Outono literario

30 de Agosto de 2014/en Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Emulando a famosa «Rentrée literaire» francesa, anunciamos onte as primeiras novidades do outono literario de Xerais. Recuperamos así as rotinas da promoción e a ilusión pola aparición nas librarías de novos proxectos, algúns tras moito tempo de de traballo autoral e de edición do noso equipo, como o Dicionario Xerais de Secundaria e Bacharelato, coordinado por Xosé Cid Cabido, a novidosa serie «Formig4s» de Pere Tobaruela e Andrés Meixide ou o libro sobre Los Suaves que preparou Javier Domínguez para a serie Extramuros. Anunciamos tamén a prometedora colleita dos Xerais 2014 de Ledicia Costas, María Reimóndez e Eduardo Santiago; o regreso aos andeis das narracións de Suso de Toro, Jorge Llorca, Xabier Quiroga, Carlos Reigosa; así como as novas entregas das series xuvenís de Jaureguizar e Anxo Fariña. E no mes de novembro aparecerán novos títulos de Diego Ameixeiras, Manuel Portas, Carlos Callón, Marilar Aleixandre, Xosé Ramón Pena, Xosé Tomás… As nosa angueiras continúan sendo procurar a excelencia nun catálogo dirixido a públicos diversos e visibilizar as nosas publicacións na libraría e nos diversos espazos de comunicación cultural. Comeza, pois, para nós, a campaña de outono.

1058: Cuarto día de feira

6 de Agosto de 2014/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Poesía, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Moi apretado foi o cuarto (e último) día da nosa participación na Feira do Libro da Coruña, un serán no que en tres horas presentamos os libros de poemas de Carlos Negro e Carlos G. Reigosa, a novela máis recente de Alfredo Conde e o primeiro libro de relatos de Ramón Vilar Landeira. Catro presentacións «express» nas que participou moito público que amosaron a viabilidade dun modelo de acto literario máis breve na súa duración (entre trinta e 45 minutos) e máis atractivo no seu formato para as feiras do libro de Galicia.

Comezou o serán coa conversa entre Mercedes Queixas e Carlos Negro arredor da Penúltimas tendencias, o poemario publicado na colección Fóra de Xogo. Tras lembrar de forma moi emocionante e fermosa as visitas da súa avoa ao centro da Coruña e a súa propia adolescencia, Queixas chegou á protagonista de Penúltimas tendencias, «unha rapaza que máis alá do universo rosa decide poñer a funcionar o seu cerebro», «ela decide ser, decide ir máis alá, decide a quen quere e como quere, decide non ser fashion nin cool, decide ser permanentemente ovella negra, blindar o seu corpo e a súa lingua de penúltimas tendencias uniformizadoras».

Carlos Negro comezou agradecendo «o agasallo da luz da Coruña, esta luz atlántica tan especial». Advertiu que «traía un libro de versos e, a pesar de ser consciente da existencia de etiquetas e idades, o que importa é como se enfronta cada lector cos silencios do texto». Definiu Penúltimas tendencias como «o diario da metamorfose dunha moza que sabe o que non quere ser, ainda que non saiba que quere ser».

Na conversa que mantiveron Queixas e Negro abordaron, entre outros temas, o modelo de amor romántico, ou «amor de cadeado», fronte o «amor de remar xuntos», como a necesidade de achegar a poesía aos adolescentes. Para Carlos Negro «os poetas absorbemos como esponxas os fluídos que nos dá a vida. Chegamos aos adolescentes non dende o discurso, senón dende a vivencia da emoción».

Foi o poeta Miguel Anxo Fernán Vello que presentou Kid Salvaxe, o primeiro libro de poemas de Carlos G. Reigosa. Tras expresar a súa admiración polo autor, Fernán Vello, prologuista do libro, debullou algunhas definicións da poesía como a de Gabriel García Márquez, «a poesía contaxia o amor; a poesía é esa secreta enerxía da vida cotián», ou a de Joseph Brodsky, «a poesía é a verdadeira educación do gusto literario». Para o editor de Espiral Maior, «a poesía foi sempre un motor da creación literaria de Carlos Reigosa, desde os seus tempos universitarios madrileños, no que escribiu os poemas de Eu e Esperta Galiza».

Fernán Vello definiu a poesía de Reigosa en base a tres consideracións. A primeira: «a poesía de Carlos Reigosa está tinxida toda ela de experiencia vital, coa carga da memoria e da experiencia no tempo que actúa como percutor da material verbal». A segunda: «a poesía de Carlos Reigosa contén a carga profunda do confesional». A terceira: «a poesía de Carlos Reigosa é poesía da memoria dos instantes vividos. Como sinala Gamoneda, “a poesía é unha arte da memoria, instante de instantes”». Para Miguel Anxo esta tres consideracións resumiríanse neste verso esencial, onde Reigosa sintetiza a súa poética: «Eu son alguén que vai cara o lugar onde se funde a memoria». «En Kid Salvaxe o poeta mantén un diálogo intenso coa propia vida, fuxindo de calquera ornamento para trasladarnos a carga emotiva que funda o poema, o golpe, a emoción e conmoción que persegue toda obra artística». Desvelou Fernán Vello a importancia no libro da morte do pai, «que funciona como a brasa que queima». Citou despois as referencias a Dylan e Kerouac presentes nestes versos, «onde se identifica un ritmo de blues e ás veces de jazz de tarde melancólica de domingo». Un libro que, aventurou Fernán Vello, «vai marcar un momento na traxectoria literaria do autor, deixará cinza e remol nos lectores». «A poesía deféndese soa ou non a defende ninguén».

Carlos Reigosa confesou que «tomaba a poesía menos en serio do que dixo Fernán Vello». «Non me sinto poeta, o que me sinto é autor de poemas».

O xornalista Manuel Rodríguez, pregoeiro desta edición da Feira do Libro da Coruña, presentou Chovida do ceo, a novela de Alfredo Conde. «Esta novela retrata moi ben a un personaxe, o inspector Salorio, no que identifico a añoranza do espírito do capitán do propio autor». Gabou Rodríguez a novela de Conde, «onde se relatan situacións moi diversas, moi divertidas de ler, onde non falta nin a imaxinación nin a prosa retranqueira, como adoita o autor en toda a súa obra».

Pola súa banda Alfredo Conde, confesou que «non sei escribir novelas negras, só sei facer novelas. Non creo que haxa novelas policíacas, negras ou históricas, só hai novelas». Expresou a súa admiración por Henning Mankell e Stieg Larsson, «que escriben novelas con mortos e policías, máis que transcenden a novela policial». «Chovida do ceo continúa a serie que abrín con Ósos de santo, protagonizada polo inspector Salorio, que probablemente terceira unha terceira e derradeira entrega». «O inspector Salorio é un tipo que me cae moi ben, ten unha visión da vida que me é familiar».

Rematou o serán literario coa presentación do libro de relatos de Ramón Vilar Landeira Os televisores estrábicos diante d emáis dun cento de persoas. Sinalou o autor a importante presenza da Coruña no libro, o segundo topos da obra, a cidade magnética na que se desenvolven algúns relatos. Tras ler varios dos comentarios recibidos dende a publicación do libro, Ramón Vilar reinvindicou o dereito a rir, «que non nos rouben o dereito a rir». Magnífico remate para un serán que moito pagou a pena.

Celso Collazo, xornalista

15 de Xullo de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Galeguismo, In memoriam, Vigo, Xornalismo/por bretemas

No artigo desta semana en Faro de Vigo homenaxeo ao xornalista Celso Collazo:

Hai uns días morreu en Guadalix de la Sierra Celso Collazo Lema, unha das lendas galegas do xornalismo internacional. Nacido en Vimianzo o 15 de novembro de 1921 no berce dunha familia galeguista (o seu pai, colaborador de Castelao, foi paseado en Ponteareas no mes de setembro de 1936 e o seu tío, pouco despois, en Ourense), Collazo pertenceu a esa xeración de galeguistas históricos formada por persoas extraordinarias como Francisco Fernández del Riego, Xaime Isla Couto, Plácido Castro, Xosé María Álvarez Blázquez ou Valentín Paz Andrade, ás que coñeceu en Vigo na segunda metade da década de 1940 na tertulia do café bar Derby, unha illa de libre pensamento e lecer que rexía Albino Mallo García, situada na praza de Urzaiz, á que tanto debe a cultura viguesa no franquismo.

Souben da vida de lenda de Collazo polo tamén xornalista Carlos G. Reigosa, un dos seus grandes amigos e valedores, a quen asesoraba na documentación da súa vindeira novela, sobre todo nos episodios referidos a presenza no porto de Vigo de nazis e xudeus, coincidindo cos anos de remate da Segunda Guerra Mundial. Un tempo ao que o vimiancés non foi alleo, xa que chegou a nosa cidade de fortuna no ano 45, tras pasar antes pola Coruña e Pontevedra, comezando a frecuentar a tertulia que despois de xantar se desenvolvía no Derby, daquela rebautizado como Bar Imperial, xa que foron erradicados dos locais os nomes estranxeiros. Conta o meu admirado Álvaro Álvarez Blázquez que entre as ringleiras de mesas e baixo a luz dos espellos reuníanse pintores e escritores vigueses para falar de todo o xeneroso mundo das humanidades e tamén do que sabían había que calar Alí acudían, entre outros, Plácido Castro, Paco del Riego, Xaime Isla, Maside, Laxeiro, Lugrís, Priego de Oliver, Pepe Meixide, Xosé Sesto, Sevillano, Xavier Andrade, os catro irmáns Álvarez Blázquez e, tamén, o mozo Celso Collazo quen destacaba por ser un xogador invencible de xadrez, capaz de ser o único que fixo táboas nunha partida simultánea que alí xogou con xadrecistas vigueses o fenómeno Arturito Pomar.

Segundo Albino Mallo naquelas tertulias do Derby destacaba Collazo pola súa cultura, “de quen apenas se sabía que facía á parte de ler”. Naquel foro era considerado como “a gran promesa da literatura galega”, por algunha das súas colaboracións en “La Noche”, e admirado pola súa facilidade para aprender idiomas, contanto apenas cun dicionario e unha gramática, o que despois lle abriría moitas portas. Foi o xornalista Manuel Blanco Tobío quen en 1951, cando Celso estaba moi apretado polas necesidades económicas, lle ofreceu un emprego en Madrid na Dirección General de Prensa, onde comezou a súa traxectoria como xornalista e ao ano seguinte casou coa pintora coruñesa María Antonia Dans. En 1957 foi enviado especial en Londres do diario “Pueblo”, incorporándose o mesmo ano na axencia EFE da man de Carlos Mendo para montar a súa primeira corresponsalía na cidade do Támese. Iniciou así a súa traxectoria como correspondente da axencia española en Londres (1957-68), Moscova (1970-75), Nova York (1975-77) e Washington (1980-82). En todos estes destinos a súa foi casa de acollida para os seus amigos galeguistas, como sucedeu en 1966 cando Del Riego e Cunqueiro viaxaron a Londres. Entrevistou en exclusiva ao presidente Carter en 1980 antes da súa viaxe a Europa e, como sinalou Jorge Mira, foi un dos primeiros xornalistas que se ocupou da divulgación científica e tecnolóxica, sobre todo do desenvolvemento da informática e do nacemento da rede, chegando a formar parte da Academia das Ciencias de Nova York.

Colaborou na fundación da editorial SEPT e, a pesar do seu periplo internacional, nunca perdeu o seu contacto con Galicia e coas iniciativas galeguistas. O pasado ano, cando xa non podía ler nin consultar Internet, vivindo días difíciles de soidade, sen apoio case ningún, doou á Biblioteca de Galicia da Cidade da Cultura 17.700 documentos da súa biblioteca persoal de grande valor, milleiros de fotografías, libros e revistas, o 80 % en inglés, entre os que hai moitos exemplares da colección de “The Times Book Review”, ademais doutros documentos sonoros e audiovisuais. Conversador infatigable, posuía unha memoria extraordinaria que compartía con xenerosidade. Mestre de xornalistas, un dos promotores da apertura informativa internacional do franquismo, Celso Collazo fixo súa a frase do seu amigo Peter Tunne: “o papel esencial da prensa non é satisfacer ao informante, senón confortar ao aflixido e aflixir ao confortado”. No entorno da actual crise de hibridación do xornalismo nun mundo multipolar, a figura do xornalista galego Celso Collazo merece ser posta en valor. O día 2 de agosto terá en Vimianzo, a súa vila natal, o seu primeiro recoñecemento en Galicia. Non era sen tempo!

Onte 1033: Kid Reigosa

12 de Xullo de 2014/en Novidades, Onte, Poesía, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Acompañei onte a Carlos Reigosa na presentación en Compostela de Kid Salvaxe, o seu primeiro libro de poemas. O escritor da Pastoriza comezou confesando que con dezasete ou dezaoito anos, cando chegou a Madrid, ía ao ximnasio do Palacio de Deportes onte tiña compañeiros como os boxeadores José Legrá e Velázquez. «Eu nunca pelexei, xa que sei que non tendo fame o boxeo non ten sentido. Porén, para min as imaxes máis poéticas da vida son as boxísticas. Todos os días temos que nos enfrontar con algún rival. O boxeador comeza o combate coa cara limpa e acaba como a vida, coas marcas dos golpes. Iso foi o que representou Miguelanxo Prado de marabilla na imaxe da cuberta do libro».

Continuou Reigosa dicindo que «son un prosista, un narrador, non son poeta, a pesar de que fixen poemas en galego toda a vida, aínda que até agora nunca fixera nada por publicalos». »Este Kid Salvaxe está condicionado pola morte do meu pai, razón polas que os poemas están cargados de pasado, creo que hai textos de gran vitalidade, máis cargados todos de memoria». «Son consciente que vivín aqueles tempos nos que a poesía estaba cargada de futuro, con voces como as de Celaya, Ferreiro ou Blas de Otero, poetas aos que coñecín en Madrid». «Como sei, tamén, que a poesía ten algo de confesional. Son consciente que Os outros disparos de Billy, aqueles aforismo escritos como poemas en prosa, estaban cargados de futuros, onde estaba moi presente a música de Bob Dylan».

A seguir dixo Reigosa que «Kid Salvaxe ten unha unidade, a que lle proporciona a idea de que vida non está ben feita. Isto é mellorable». «Sei que Kid Salvaxe mantén un fío con Oxford, amén, a miña primeira novela, onde se propoñía cambiar todo e se sabía como facelo. No entanto, sendo o autor e o mundo o mesmo, en Kid Salvaxe hai un entusiasmo distinto, outra ollada». Antes de ler uns cantos poemas do libro, resumiu Reigosa: «creo que os poemas teñen unha harmonía das visións desconcertadas, froito dun estado de ánimo consecuencia da experiencia persoal». Na quenda de preguntas, Carlos Reigosa lembrou as bágoas de Celso Emilio Ferreiro despois de escoitar recitar o seus poemas ao xornalista cordobés Felipe Mellizo.

Onte 1028: Celso Collazo

7 de Xullo de 2014/en Autores, Cultura, Galeguismo, In memoriam, Onte, Xornalismo/por bretemas

É incomprensible que a noticia do pasamento en Madrid aos 92 anos do de Celso Collazo Lema non merecese máis atención en Galicia. Correspondente internacional da axencia EFE en Moscova, Londres ou Nova York, este fillo de Vimianzo pertence ao grupo dos máis importantes correspondentes de prensa do século XX. Nos últimos meses tiven frecuentes noticias súas, xa que era moi bo amigo de Carlos G. Reigosa, a quen asesoraba na documentación da súa próxima novela. Celso Collazo pertencía á xeración de xornalistas vigueses de posguerra, participante activo na tertulia artístico literaria do Derby, entre os anos 1945 ao 1949, na que asistían amigos de seu coma Francisco Fernández del Riego, Xaime Isla Couto, Xosé María Álvarez Blázquez, ou María del Carmen Krukemberg… Casou coa pintora María Antonia Dans, mantivo amizade con Plácido Castro, colaborou na fundación da editorial SEPT e, a pesar do seu periplo internacional, nunca perdeu o seu contacto con Galicia e coa súa cultura. A figura de Collazo merece ser recuperada do esquecemento.

Onte 948: Choramos a Gabo

18 de Abril de 2014/en Autores, Lectura, Narrativa, Onte, Persoal, Twitter, Xerais, Xornalismo/por bretemas

A conmoción expresada na rede polo pasamento de Gabriel García Márquez demostra que somos o que lemos, que cada persoa lectora establece un vínculo de afecto cos seus autores máis queridos, aos que considera no núcleo máis próximo dos seus afectos. Cando souben da noticia da morte de Gabo por un chío de Twitter, inevitablemente, viñéronme a cabeza aquelas dúas noites de lectura febril de hai corenta anos (1974) nas que na Laboral lin abraiado Cien años de soledad. Dende aquela experiencia lectora, marcante na miña formación, seguín cada unha das súas obras onde sempre atopei a continuidade do fluír da condición humana. A recente edición do libro de Carlos Reigosa, A Galicia máxica de García Márquez, permitiume conversar en varias ocasións con Dasso Saldívar, quizais o seu mellor biógrafo, que nos cedeu algunhas fotos para publicar na edición de Xerais. A edición do excelente ensaio de Reigosa serviume, ademais, para profundizar no ADN galego de García Márquez, co que el explicaba a orixe familiar do seu pulo narrativo, e nas súas tres viaxes a Galicia e norte de Portugal (dúas privadas), unha terra que admiraba coma propia. Lonxe da previsible mitificación mediática á que asistimos nestas primeiras as horas, as lectoras de todo o mundo choramos a Gabo porque nas páxinas das súas obras o primeiro cidadán de Macondo ensinounos outra ollada posible sobre o mundo e sobre cada un de nosoutros mesmos.

En Ondarreta, Donostia.

Onte 876: De novela negra

7 de Febreiro de 2014/en Autores, Narrativa, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Foi onte un día de novela negra. Pola mañá asistín ás dúas sesións da xornada «30 anos de novela negra galega» organizada polo Consello da Cultura Galega con motivo do trixésimo aniversario da publicación de Crime en Compostela de Carlos G. Reigosa, primeiro premio Xerais de novela. No serán participei na presentación na Casa do Libro de Vigo de Sete Caveiras, a novela de Elena Gallego Abad, que pode ser considera a primeira (despois dos precedentes das obras do xénero criminal de María Xosé Queizán) do xénero negro publicada en galego por unha narradora. Un fito esperanzador para a narrativa galega que salientou a profesora Elena Losada na entrevista que lle fixo o Diario Cultural da Radio Galega.

Na «Xornada Negra» compostelá (así foi bautizada pola escritora Dolores Redondo), gustei da sinceridade da intervención inaugural de Carlos Reigosa. O autor de Intramundi recoñeceu que daquela Crime en Compostela non foi ben recibida pola crítica, especialmente pola revista Grial que entón «devecía por atopar un Ulises en galego». Confesou que non se consideraba un autor de novela negra, «son autor de novela de intriga». «Cando escribín Crime en Compostela había un concepto de novela negra restritivo, baseado en personaxes arquetípicos, como os dos mestres americanos do xénero. Eu o que quixen facer cos meus, con Nivardo Castro e Carlos Conde, é que fosen representativos dalgunha maneira da realidade onde se inserían«. Lembrou, despois, a súa participación na primeira Semana Negra de Xixón, na que o hospedaron nun cuarto do Molinón, o estadio do Sporting de Xixón, onde foi bautizado como o «Negro galego». «Hoxe estamos a un abismo de distancia de como entendiamos a novela negra nos oitenta. Superáronse os arquetipos, sabemos que a novela negra tamén pode ser longa, ademais de ser plural, xa que colleu de todas as partes. Hoxe é imposible considerala literatura menor». Rematou Reigosa cunha mensaxe optimista: «Hoxe en Galicia hai autores de novela negra espléndidos. Hai unha novela negra enormemente rica».

Na presentación do chuviñento serán vigués, Elena Gallego dixo que con Sete Caveiras quixo facer «algo diferente, sinxelo, divertido, ameno, fácil de ler, deseñar un conflito que levase á reflexión sobre o papel do xornalismo». «Propúxenme escribir unha historia na que aparecesen cadáveres e logo xoguetes, invertindo aquel esquema de dez negriños de Agatha Cristhie. Quixén facer algo vigués, con xente viguesa. Unha novela que tivese banda sonora, a da movida dos oitenta». «Quixen que Sete Caveiras fose un puzzle con diversos niveis de lectura, cun inicio que suscita sorpresa e un final que crea debate». Por último, salientou a súa intención de reivindicar na novela o papel dos xornalistas, que «nunca deben ser noticia»: «A solución do enigma de Sete Caveiras está nas hemerotecas como unha reivindicación do xornalismo».

Onte 703: Reigosa fala de García Márquez

15 de Agosto de 2013/en Autores, Biografía, Cidades, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Na presentación de onte en Compostela das edicións d’ A Galicia máxica de García Márquez Carlos Reigosa despexou algunhas das incógnitas da relación con Galicia do autor de Cien años de soledad.

A primeira foi a da existencia dunha «avoa galega» do nobel colombiano, un personaxe perdido na bruma da xenealoxía familiar citado polo autor nas súas declaracións e sinalado nas referencias dos seus biógrafos Plinio Apuleyo Mendoza, Martin ou Dasso Saldívar. Para Reigosa os datos biográficos certos amosan que as avoas e bisavoas de García Márquez son colombianas, mais «as tataravoas son todas españolas. Dentro delas intúo que unha delas, Josefa Vidal, poida ser de Ourense, xa que o escudo heráldico dos Vidal ten a súa orixe en Verín ou Trives.» «Gabo non acabou nunca de disdicirse da existencia dunha “avoa galega”, que eu entendo constitúe para el un elemento literario. Hai unha inconsciencia literaria na súa afirmación de galeguidade. Ben sabemos que os escritores poden escoller a súa familia literaria, como fixeron Valle Inclán e o propio Cunqueiro.» Relatou Reigosa despois algunhas das conversas que mantivo co colombiano a este mesmo teor.

«En 1968 falei por vez primeira con el, fíxeno por teléfono con el con motivo da publicación d’ El Otoño del Patriarca. Díxenlle que non atopara ningunha referencia a súa avoa galega en Cien años de soledad. Contestoume: “si, na forma de contar. Ela dicíame coa mesma cara de pao ‘come toda a comida’ ca ‘esta noite vin ao teu tío’ (morto hai vinte anos).» Para Reigosa nesa forma de contar «está a raíz da verosimilitude narrativa de García Márquez, nesa seriedade.» Seguiu Reigosa relatando outras conversas que mantivo con Gabo, deténdose naquel día enteiro (31 de outubro de 1991) que compartiron co colombiano na axencia EFE, «onde contou tantas e tantas anécdotas sobre Fidel Castro, así como as súas conspiracións políticas latinoamericanas». «Referíase sempre a Fidel, co que mantivo unha gran amizade, como “gallego”, que para Gabo significa “teimudo”, “que non hai quen poida dobralo”». «Tras aquel encontro de Madrid, no que non puiden preguntarlle sobre as miñas dúbidas sobre a avoa, convertinme nun perseguidor. Collino en Los Ángeles, o 7 de outubro de 1996, onde entre as presas confesoume que a súa irmá Ligia procuraba a historia dos devanceiros galegos. Díxome que avoa Tranquilina era descendente duns galegos que chegaron ao norte de Venezuela» A derradeira referencia sobre a cuestión chegoulle a Reigosa por medio da conversa a través de Plinio Apuleyo Mendoza na que Gabo dixo que «da avoa galega non sabía máis, pero por favor que o descubran, que o investiguen, porque son eu quen necesita sabelo». Para Carlos Reigosa con estas palabras, quizais, chegue a fin desta historia.

A segunda das incógnitas das que falou Reigosa foi das viaxes de García Márquez a Galicia. «Sabemos que realizou tres, existindo constancia documental da realizada en maio de 1983, dúas fotografías de Ramón Vilar de EFE, que aparecen no libro.» Contou Reigosa a orixe desta primeira viaxe: «Tras gañar o Premio Nobel en 1982, García Márquez entrou nunha fase de desesperación, de agobio polos múltiples compromisos que estaba obrigado a asumir. Confesoullo a Felipe González, daquela presidente do Goberno, quen lle aconsellou “regálate unos días a ti mismo”. E así foi. Cumpriu o seu desexo: “Gostaría ir a Galicia e coñecer aos meus ancestros”. Felipe González planificou esta viaxe. Encargoulle a Domingo García Sabell, entón delegado do Goberno, que actuase de cicerone en Compostela mais insistiulle en que “baixo ningún concepto lle presentes a ningún intelectual ou xornalista”. Porén, houbo unha excepción, a dun profesor do Instituto Rosalía de Castro que o identificou na Porta Faxeira.» Reigosa referiuse ao xantar en Compostela, «no piso superior do Restaurante Alameda, no que acompañaron a García Márquez e a súa dona Mércedes Barcha, García Sabell, a súa filla Teresa e os fillos desta Ricardo e Daniel». Referiuse tamén Reigosa o carácter privado e discreto desta viaxe, «na que se aloxaron no Hotel dos Tilos do concello de Teo» e na que Gabo quixo levar un lacón para enviarllo ao seu amigo Fidel Castro.» «Das outras dúas viaxes sabemos que se realizaron en coche e que entraron por Portugal. Non houbo coñecemento público nin encontros con ninguén.»

A terceira das incógnitas ás que se referiu Reigosa foi á relación entre García Márquez e Álvaro Cunqueiro, «dous escritores que se coñecían, mais que se miraron de esguello». «Alvaro Cunqueiro limitábase a dicir: “Eu síntome máis próximo de Alejo Carpentier, Lezama Lima ou Borges ca de García Márquez”. Nunca asumiron que compartían un mundo. Cunqueiro non aceptou o termo de “realismo máxico” como unha definición para a súa obra, xa que prefería o de “realismo fantástico”.»

Xa para rematar as intervencións, Reigosa definiu A Galicia máxica de García Márquez «como unha historia real contada con estratexia de ficción sobre un aspecto até agora descoñecido. Distancieime do que é un estudo académico e do seu rigor mortis, mais todos os datos que aparecen no libro son certos. É un retrato de García Márquez feito desde unha perspectiva literaria. Só lamento que hoxe xa non podo falar con el. Só podo facelo co seu irmán Jaime ou cos seus biógrafos.»

Foron numerosas as referencias desta presentación, mesmo da que se fixo eco algún medio latinoamericano, amosando o interese pola figura de García Márquez: «Carlos Reigosa indaga en la relación de García Márquez con Galicia» (Europa Press); «Reigosa revisa a ascendencia galega de García Márquez» (Camilo Franco, La Voz de Galicia); «Reigosa descobre a “avoa galega” de García Márquez» (María J. Álvarez, El Correo Gallego); «Carlos Reigosa indaga en la relación entre García Márquez y Galicia en su última obra, “elemplo de periodismo”» (20 minutos); «La abuela de García Márquez influyó en su literatura» (El Universal, México); «Reigosa dice que García Márquez le habló sobre la influencia de su “abuela gallega”» (Que!).

Onte 702: Gabo en Galicia

14 de Agosto de 2013/en Autores, Cidades, Gastronomía, Memoria, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Relendo onte pola tarde A Galicia máxica de García Márquez, esa fermosa lección de xornalismo de investigación de Carlos Reigosa, libro que presentamos este mediodía en Compostela, volvín sobre «Viendo llover en Compostela», o artigo memorable que o autor de Cien años de soledad publicou o 11 de maio de 1983 no diario El País. Unha excelente crónica da viaxe de apenas tres días que realizara coa súa muller Mercedes Barcha ao noso país. Un texto iniciado coa confesión de que seguindo o consello dun amigo («debes ser amable contigo mesmo») se agasallara un dos seus soños máis antigos: «coñecer Galicia». Un «país do que tiña saudades», mesmo «antes de coñecer esta terra», que atribúe á comida da súa avoa panadeira (Tranquilina). Un texto no que Gabo, ademais de volver a xogar coa posibilidade de contar cunha ascendencia galega (probablemente, unha certa impostura literaria), relata o seu periplo galaico, iniciado en Compostela («unha cidade viva» na que «un se atopa a cada paso, como a cousa máis natural do mundo, co milagre das pedras florecidas»), continuado polo «paraíso lacustre da ría de Arousa» (sabemos que se aloxou no Hotel da Toxa) e finalizado pola ría de Vigo e a súa ponte (de Rande) xa camiño de Portugal. Gabanza do noso, que se estende á chuvia e, sobre todo, á cociña «xa que pasamos 72 horas comendo os únicos mariscos que quedan neste mundo devastado, comendo uns peixes que seguen sendo peixes no prato e unhas ensaladas que seguían medrando na mesa.» Que máis admiración se pode pedir para a gastronomía de noso? Transcorridos trinta anos da publicación daquel artigo, escrito por un premio Nobel, aínda é ben estraño que non fose empregado para promover a nosa autoestima ou promocionar Galicia como destino turístico. Quizais, como remata o propio García Márquez, porque «entre galegos –xa o sabemos– nunca se sabe.»

Nota: Na foto de Ramón Castro (EFE) Gabo aparece acompañado de Domingo García Sabell, daquela presidente da RAG e delegado do Goberno en Galicia, que actuou como «cicerone» en Santiago.