Listado de la etiqueta: biblioteca_penzol

Itinerarios vigueses de don Paco

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo aos itinerarios vigueses de Del Riego:

No libro de conversas con Perfecto Conde (Xerais 2018), Francisco Fernández del Riego conta a súa chegada a Vigo en 1939, cadrando co ingreso no cárcere, e posterior desterro a Estremadura, de Valentín Paz Andrade que o convidara a colaborar no seu despacho de avogacía. Días de fame nos que o mozo laurentino se hospedou nun cuarto da rúa Príncipe e facía unha comida ao día, en compaña do pintor Carlos Maside, en tascas como La Mundial da rúa Velázquez Moreno ou a América da rúa Eduardo Iglesias, na que se conformaban apenas cun guiso e tres anacos de pan entremediados de vermes cocidos. Días de medo, como o daquelas tres mañás consecutivas nas que cando contestou ao teléfono do escritorio unha voz espetoulle: «¿Sabe usted que está viviendo con permiso del enterrador?»; ameaza que apenas o levou a deixar de coller o teléfono e, como tantas outras veces faría, tirar para adiante.

Primeiros meses, alongados a case sete décadas nos que fixo de Vigo a súa cidade amada, nos que obtería os primeiros ingresos escribindo para unha publicación de reloxería, despois outra de farmacia, e para Imán, unha revista de deportes e cine editada pola imprenta Roel. Traballos que despois compartiría coas traducións do francés para a revista Industrias pesqueras, algunha colaboración para la Hoja del lunes de Vigo e, sobre todo, co seu labor como profesor de filosofía e literatura, inicialmente no Colexio Mezquita de García Barbón, despois tamén no Labor de Romil, e máis tarde na Academia Sigma que montou cun socio na praza da Constitución para preparar a reválida universitaria. Lembranzas duns anos, relatados de forma máis precisa no seu libro memorialístico esencial, O río do tempo. Unha historia vivida (Ediciós do Castro 1990), no que se debullan os faladoiros das tres da tarde do Café Derby da praza de Urzáiz, onde comezou de feito a reconstrución do galeguismo, citas que os luns se celebraban no Café Savoi e os sábados no Café Suevia de Policarpo Sanz, mais que logo seguirían no Café Alberti da rúa Uruguai, na Taberna da Alameda ou nos locais do Náutico, entón no Hotel Moderno con entrada pola rúa Carral.

Recén casado coa valdeorresa Evelina Herbello e instalados nun piso da rúa Pi e Margall, os roteiros vigueses de don Paco consistían os domingos en camiñadas políticas polo Castro co empresario Enrique Peinador e o arquitecto Manuel Gómez Román. Noutras ocasións collía o tranvía até a estación de Muíños, ao pé da praia de Samil, na foz do Lagares, onde os vellos galeguistas, «que se autonomeaban –conta don Paco– “Os fillos do sol”, montaran unha especie de palafito». Xuntanzas anteriores ás da casa clandestina que alugaría del Riego en Coruxo en 1943, onde se celebrou a asemblea reconstituínte do Partido Galeguista. Tranvía que don Paco utilizaba para ir a Balaídos de charuto, onde era o socio nº 828, ocupando na tempada 51/52 a localidade 6 da décima fila de Cuberta, bancada onde gozou do mel e da fel daquel Celta de Primeira onde aínda xogaban Yayo e o temible Sansón.

Itinerarios vigueses de Don Paco que dende entón xirarían arredor dos seus domicilios en Doutor Cadaval e finalmente na Praza de Compostela, dende os que camiñaba até a rúa Reconquista 1, onde tiña a sede a editorial Galaxia e a revista Grial, das que foi cerebro e corazón, arquitecto e albanel, ou até o prelo de Artes Gráficas Galicia do Calvario do que foi xerente. Camiños que a partir de 1963 dirixía á Biblioteca Penzol, o primeiro centro de documentación sobre a cultura galega no mundo, instalada, inicialmente no edificio da Casa Bárcena de Policarpo Sanz, trasladada despois á casa do concello da praza Princesa, recuperada polo concello de Vigo a comezos da década de 1990 (no goberno de socialistas e nacionalistas), como Casa Galega da Cultura.  Durante máis de tres décadas del Riego montou alí a súa ponte de mando como disciplinado capitán do partido galego da esperanza e onde, roubándolle as palabras ao Ferrín, chantou «a trabe invisíbel que o [sostivo] todo».

Non se entenderían estes itinerarios vigueses de don Paco sen as súas colaboracións en Faro de Vigo, estudadas por Ceferino de Blas, iniciadas cun artigo o 5 de outubro de 1949, asinado como S.L., iniciais do seu heterónimo Salvador Lorenzana, que utilizaría por vez primeira no decano o 25 de xullo de 1950, e co que asinaría boa parte das súas colaboracións, sobre todo dende o verán de 1961 até 1979, habituais na páxina de Letras, e entre 1980 e 1983 no «Suplemento Cultural», que dirixía Cunqueiro e do que se responsabilizará tras o pasamento do mindoniense. Como tampouco podemos esquecer o seu papel como «home de acordo» da negociación colectiva de Citroën ou as súas pegadas durante tres décadas nos areais de Lourido e Gaifar do concello de Nigrán, do que é o primeiro fillo adoptivo. Longa memoria ao Vigo de don Paco.

Vigo e o ano para don Paco

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a escolla de Francisco Fernández del Riego como figura do 17 de maio de 2023:

Non foi sorpresa ningunha que a Academia escollese a Francisco Fernández del Riego como figura homenaxeada no vindeiro día das letras galegas (2023), coincidindo cos cento e dez anos do seu nacemento en Vilanova de Lourenzá (1913) e coa sexaxésima celebración do 17 de maio, efeméride creada polo polígrafo galeguista, coincidindo co centenario da publicación no obradoiro da rúa Real de Compañel de Cantares gallegos (1863) de Rosalía de Castro, o primeiro libro universal contemporáneo que se producira en Galicia. Un ano dedicado a don Paco, figura referencial do galeguismo progresista do século XX, afouto resistente interior ao franquismo durante catro décadas, teimoso editor e motor de Galaxia, editorial da que foi ideador xunto a Xaime Isla, lector letraferido, escritor todoterreo, obreiro das letras galegas, activista e divulgador cultural en centos de páxinas en galego, primeiro no suplemento dos sábados de La Noche, despois en Faro de Vigo e La Voz de Galicia. Todo un ano para afondar na biografía e na ampla obra cultural dun home de temperamento optimista, tolerante, dialogante, pacífico até o lirismo, que dedicou canto menos oitenta primaveras a que o soño dunha nación galega dona de seu se proxectase no futuro, un seu máis íntimo degoiro.

Un ano del Riego no que Vigo deberá ter o principal protagonismo e responsabilidade. «Vigo é a miña vila», confesoulle a Perfecto Conde, no seu libro de conversas (Xerais 2018), texto memorialístico clarificador, un diálogo auténtico e espontáneo que constitúe hoxe un testamento cultural e político aos seus 95 anos. «Vin para Vigo en 1939 e xa levo aquí 70 anos. Identifiqueime con Vigo, cos seus problemas, co xeito de ser da súa xente e o único que me afasta algo de Vigo é o seu pé coxo da cultura, Vigo é unha grande explosión industrial e comercial, pero ten un déficit de cultura indubidable». Unha sincera declaración de lealdade á cidade á que confesa chegou cunha maleta chea de libros e incertezas para incorporarse como pasante do despacho de Paz Andrade da rúa Policarpo Sanz. Un Vigo de días difíciles nos que del Riego obtivo os seus primeiros ingresos como redactor dunha revista de reloxaría e máis tarde de Imán, de deportes e cine, antes que empezara a dar clases no colexio Mezquita de García Barbón, despois tamén no Labor, e fundara a Academia Sigma da praza da Constitución. Unha cidade da que don Paco se sentía orgulloso, «Vin como Vigo se foi facendo», e da que acreditaba no seu futuro como Barcelona do Atlántico: «a posición estratéxica da cidade e os medios cos que conta poden posibilitar que o día de mañá Vigo adquira unha dimensión moito máis importante da que agora ten».

Foi tamén en Vigo onde don Paco consagrou a súa vida á editorial Galaxia, á revista Grial, que dirixiu até o seu número cen, ás páxinas de «Arte e literatura» de Faro de Vigo (1961), onde asinaba como Salvador de Lorenzana, e máis tarde na páxina de «Letras», tamén no decano, xa en lingua galega. Como foi tamén en Vigo onde dirixiu a biblioteca Penzol, o maior fondo documental galego e sobre Galicia existente no mundo. Del Riego foi o motor de todos eses proxectos galeguistas: «Os demais eran máis reflexivos ca min», confesoulle tamén a Perfecto Conde, «eu era un lanzado, e cando tiña que sacar adiante unha cousa, tiraba dela como fose». En Galaxia, onde foi dende secretario a director xerente, don Paco alentaba teimoso a autores, como fixo con Cunqueiro, amigo dende a infancia, para que rematase Merlín e familia, mais tamén pasaba os textos a máquina, correxía galeradas, unificaba o idioma (a don Paco debéselle a supresión dos apóstrofos para facilitar a lectura) e facía os paquetes de novidades que logo enviaba á reducida rede de librarías que vendían libro galego.

Del Riego e Vigo arraigaron a súa relación cando coa alcaldía de Manuel Soto o concello de Vigo acolleu os fondos da Biblioteca Penzol no que foi a antiga casa do concello, transformada en Casa Galega da Cultura. Proxecto ampliado polo goberno municipal de coalición de socialistas e nacionalistas presidido por Carlos G. Príncipe, que a dotou das instalacións actuais e de persoal para o seu funcionamento. Arraigo intensificado en 1995 cando don Paco doou á cidade de Vigo os 30.000 volumes da súa biblioteca persoal, o seu grande arquivo documental e de correspondencia, así como unha ampla pinacoteca, que hoxe ocupan dous andares do edificio da Porta do Sol coa praza da Princesa. Un valioso legado que amosa o vínculo de don Paco con Vigo como a súa cidade amada, unha querenza que compromete tanto ao concello de Vigo, a Fundación Penzol, como a Academia Galega a modernizalo con motivo do 2023, ano del Riego. Tempo haberá de entrar en detalles sobre unha celebración que aventuramos contará en Vigo con ampla simpatía popular.

Onte 2131: Bibliografía de Xela Arias na Biblioteca Penzol

Recibo o número 24 do boletín de novas da Fundación Penzol dedicado de forma monográfica á bibliografía de e sobre Xela Arias dispoñible na Biblioteca Penzol e na Biblioteca Fernández del Riego. O traballo do escritor Silvestre Gómez Xurxo é completísimo, sendo fundamental tanto para achegarse a unha bibliografía integral de Xela Arias como para a súa utilizacion como recurso didáctico por parte do profesorado e persoal das bibliootecas escolares.

A bibliografía pode descargarse aquí en pdf (9 paxinas).

Onte 794: O futuro da biblioteca no entorno dixital

Aproveitei o sábado para repasar as notas que tomei no X Simposio o Libro e a Lectura da Asociación Galega de Editores que nesta edición abordou «O futuro da biblioteca no entorno dixital». Máis alá do éxito de participación, un cento de profesionais, a maior parte bibliotecarias, a intensa xornada amosou que, a pesar da conxuntura de crise e dos recortes dos poderes públicos sobre as políticas de lectura, a biblioteca pública conta con máis usuarios e máis actividade que nunca. Todas as intervencións consideraron que a biblioteca pública é un servizo cultural esencial, tanto polo seu carácter inclusivo e interxeracional como pola súa inequívoca vontade de abordar o tránsito á cultura dixital.

Comezou a xornada coa conferencia de Jordi Permanyer, xerente do Servei de Biblioteques da Diputació de Barcelona, que conta na actualidade con 215 bibliotecas e 1.300 traballadores. Permanyer comezou insistindo no valor público das bibliotecas, «algo que non está na axenda dos responsables políticos», como os grandes mediadores da información utilizados polos cidadáns. Pareceume moi novidoso o estudo que presentou sobre o retorno dos investimentos en bibliotecas públicas, que no caso da rede barcelonesa supón por cada euro un retorno directo de 2,25 €, e unha estimación de 4,25 € máis de beneficios indirectos sobre a economía do entorno da biblioteca (transporte, bares, etc.). Foi excelente a súa exposición sobre o valor social das bibliotecas que considerou non debemos identificar só no eido cultural, no fomento do hábito e da competencia lectora entre a cidadanía ou na preservación da memoria local. Tamén o valor das bibliotecas está presente no eido social, pola súa capacidade de inclusión social e promotoras da diversidade cultural; no eido económico, como fomentadoras de inclusión laboral e do progreso económico local; coma no eido educativo e informativo, xa que as bibliotecas asumen un papel decisivo na alfabetización informacional e na inclusión dixital. A cerna da intervención de Permanyer foi a presentación do modelo de biblioteca pública da rede local barcelonesa. «Concibimos cada biblioteca como un espazo de encontro feliz para construír e imaxinar o futuro dos nosos cidadáns». Un espazo de formación permanente, un espazo aberto e libre ao cidadán para compartir e para o seu lecer. «Cremos na biblioteca como nova praza pública», rematou Permanyer unha intervención moi clarificadora.

Moi interesante foi tamén a intervención de Cristina Novoa, asesora de Bibliotecas Escolares da Consellaría de Educación, que iniciou o panel de presentacións de experiencias de éxito. Cristina Novoa definiu as bibliotecas escolares como «bibliotecas de última xeración, onde teén cabida o impreso e o dixital, a creación literaria e a información», «bibliotecas que funcionan coma unha estación intermodal que nos permite movernos en distintas direccións». «Cremos nun modelo integrador, híbrido, con materiais impresos e en soporte electrónico, aunando o presencial e o virtual, integrando a cultura impresa e a cultura dixital». Para Novoa «a biblioteca escolar é unha biblioteca específica que dá resposta ás demandas de información e lectura do alumnado, do profesorado e do resto da comunidade educativa». «A biblioteca escolar é un espazo educativo, na que se integran os recursos presentes e en liña conformando unha colección responsable, equilibrada, informada e con certa perspectiva de futuro». «A biblioteca escolar é un espazo de aprendizaxe, un acelerador de información. Estas bibliotecas activas crean contextos fértiles para a adquisición das competencias básicas». Rematou Cristina Novoa presentando o modelo de Biblioteca Escolar 2.0 e o proxecto da E-LBE de inicio do emprego de dispositivos de lectura electrónicos nas bibliotecas escolares de Galicia.

Tamén gustei da intervención de Mari Luz Corral, directora da rede de bibliotecas de Oleiros, que presentou o programa desta rede bibliotecaria municipal recoñecida en 2011 co prmeio María Moliner. Como me entusiasmou a claridade da presentación de Catuxa Seoane sobre a utilización dos medios dixitais na modélica rede municipal de Bibliotecas da Coruña, da que anotei algunhas das súas afirmacións: «A biblioteca pode estar aberta as vinte e catro horas por medio da súa presenza en liña.» «Os virtuais non son usuarios de segunda.» «Os bibliotecarios tenden pontes. Sempre detrás do físico e do virtual están os bibliotecarios». Despois Francisco Domínguez, director da Biblioteca Penzol, presentou o proceso de dixitalización (non exento de problemas e recursos) desta biblioteca especializada na conservación da memoria de Galicia. Rematou o papen de experiencias, e a intensa xornada de mañá, coa intervención de Mª del Mar Larouba, directora da Biblioteca Pública da Coruña que presentou un informe completísimo sobre o papel das bibliotecas nodais e o entorno dixital. Especial interese desta presentación foron as referencias a Galiciana, Hispana  e Europeana, como bibliotecas virtuais públicas, así como os programas actuais de préstamos de e-books en bibliotecas públicas.

Na sesión de tarde, tras o debate sobre as bibliotecas e o entorno dixital, o escritor Suso de Toro ditou unha conferencia memorable de peche en defensa da biblioteca pública. O autor de Sete palabras comezou advertindo que «a profesión bibliotecaria, coma o oficio de escritor, tamén está en crise, unha crise de función, de sentido, xa que o que se está dilucinando nestes momentos son as funcións da biblioteca no futuro». «Até agora as bibliotecas almacenou contidos e transmitiunos. As bibliotecas públicas eran o “palacio do pobo”, onde reinaba democraticamente a poboación. Agora este modelo está cuestionado pola biblioteca dixital, que cuestiona tanto a función de almacenamento como a de transmisión». Preguntouse, entón; Suso de Toro cáles poden ser as funcións da bibilioteca. En primeiro lugar, referiuse á lectura individualizada. «O lector solitario é un mutante antropolóxico, que le en voz alta na súa cabeza. O lector é alguén distinto a outras persoas. A lectura solitaria crea individuos e un diálogo cos mortos. É este un diálogo libre, de igual a igual. O lector pode disentir co autor, emocionarse, pode pechar o libro. O lector está exercendo a liberdade de xuízo. Cada vez que lemos un texto estmaos dialogando cos mortos, xa que toda obra é póstuma, forma parte do pasado de quen a escribiu; cada unha desas lecturas estános reintegrando a comunidade formada por todos os que a leron, mais ao mesmo tempo establecendo unha relación íntima e verdadeira co autor».

Fronte a esta lectura individual contrapuxo Suso de Toro o carácter comunitario da biblioteca. «Cando o lector entra na biblioteca recoñécese como parte dunha sociedade coa que comparte algo. Cando ten o carné ba biblioteca pública sabe que forma parte dunha comunidade humana coa que comparte unha afinidade, unha militancia cívica, sabe que non está só, non é un mutante, é un cidadán que sabe que non está só.» «Neste momento no que rexe unha ideoloxía que nos reduce a consumidores, reivindico o comunitarismo, que recoñece a liberdade, a disidencia e as comunidades humanas organizadas por valores. Aí é onde se encadra hoxe o papel da biblioteca como memoria da lectura e da cultura, que a ordena, a xerarquiza e a interpreta. A biblioteca fronte o mercado que nos reduce á banalidade e á confusión.» «A biblioteca en tempos de críse inclúenos a todos. A biblioteca dá calor, respecto e dignidade para todos. É un espazo cívico, de orde, que acolle a todos, os que teñen traballo e aos que non. A biblioteca é xeradora de sociabilidade.» Rematou Suso de Toro o seu discurso reclamando a consideración da biblioteca como «cámara reservada», como «espazo onde rescatar o silencio». «Non todos os lugares son iguais. A biblioteca pídenos un respecto, xa que é un resto do sagrado. A biblioteca vive na crise da nosa civilización».

Por moitos libros, Penzol!

No artigo da semana en Faro de Vigo homenaxeo a Fermin Penzol e a Francisco Fernández del Riego con motivo do premio outorgado pola Asociación Galega de Editores á Fundación Penzol.

O venres, no seo da Noite da Edición 2013, celebrada no impresionante galeón de pedra que é o auditorio de Beiramar, os editores galegos entregamos o Premio Francisco Fernández del Riego á cooperación no labor editorial á Fundación Penzol. Recoñeciamos así a traxectoria de medio século da institución creada por Fermín Fernández Penzol-Labandera en Vigo o 7 de abril de 1963, que dende o seu inicio se constituíu no centro de estudos e documentación especializada en lingua e literatura galega de referencia. Sabiamos que con este premio homenaxeabamos tamén no ano do centenario do seu nacemento a don Paco del Riego, o incansable director da Biblioteca Penzol, dende aquel 5 de maio de 1963 no que se inauguraron as primeiras instalacións no número 24 de Policarpo Sanz, no edificio Bárcena, nuns locais da caixa de aforros, até xaneiro de 2010, poucos meses antes do seu pasamento.

Penzol e del Riego compartiron o seu amor polos libros, a súa paixón pola bibliografía galega, coma unha tarefa política ao servizo do seu país, que asumiron con grandes doses de sacrificio e discreción. Ambos os dous formaron parte das Mocidades Galeguistas e despois do Partido Galeguista, tanto durante a República como logo na clandestinidade. Como salientou Isaac Díaz Pardo, o seu traballo paciente de “recoller libros e documentos, anacos esparexidos da nosa historia esnaquizada, constituiría o material necesario para a reconstrución da nosa memoria”. Un labor patriótico esencial para a nación galega. Durante os difíciles anos das décadas de 1940 e 1950, ambos os dous compartiron o proxecto de constituír en Vigo, que carecía dunha “institución galega” de referencia (ou nas palabras de Méndez Ferrín, “Vigo, o centro simbólico da Galicia futura e ceibe”), unha gran biblioteca nacional galega, sobre o país e sobre a súa lingua.

Un proxecto iniciado  de moi novo polo “gran bibliotecario de Galicia” (Carballo Calero bautizou así a Penzol). O propio Fermín confesoulle a Salvador de Lorenzana (un dos alcuños de don Paco), na entrevista publicada en 1957 en Buenos Aires en “Galicia emigrante”, que os primeiros libros da súa colección (“Galicia antigua” de G. De la Riega, “Varones ilustres de Galicia de Pardiñas Villardefrancos e dous ou tres tomos da “Galería de gallegos ilustres” do vigués Vesteiro Torres) mercáraos en 1916, nun posto da rúa San Bernardo, cando estudaba Dereito na Universidade de Madrid. Así comezou unha colección de material bibliográfico que Penzol foi [nas súas palabras na citada entrevista] “axuntando para Galicia e a Galicia lla entrego por medio de Galaxia que é, antre as entidades culturais da nosa terra, a que, ó meu ver, reune as meirandes garantías de fidelidade e de eficiencia dinámica en orde á revitalización da nosa cultura”. Unha doazón a Galaxia que entregou simbolicamente en 1956, mais que se faría efectiva en 1963, cando se constituíu a Fundación Penzol, como institución xurídica responsable dos fondos.

Aquela colección inicial de Penzol, formada por 7.751 libros e 6.012 folletos, revistas, periódicos, manuscritos e documentos diversos, incrementouse notablemente ao longo destas cinco décadas. Hoxe conta cun catálogo extraordinario que abrangue dende o denominado “fondo histórico” (400 libros do século XVI ao XVIII), a cerca de 50.000 libros, oito coleccións completas de periódicos, milleiros de cartas, revistas, publicacións periódicas e folletos, 400 manuscritos, ademais dun importante arquivo sonoro, fotográfico e a máis diversa documentación sobre Galicia e a lingua galega. A este desenvolvemento non foi alleo, o apoio proporcionado polo concello de Vigo, que permitiu en 1985 (sendo alcalde Manuel Soto) o traslado das instalacións da Penzol á Casa Galega da Cultura, na praza da Princesa, contando ademais dende entón co soporte técnico de persoal bibliotecario especializado, onde foi esencial o traballo de María Ángeles Vidal Fraile. Apoio municipal consolidado cando Carlos González Príncipe presidiu o primeiro goberno municipal vigués coa participación dos partidos nacionalistas (1991-1995), que acometeu as obras de ampliación das instalacións da biblioteca e cedeu á Fundación Penzol á “planta baixa para instalar nela un Museo Permanente do Libro Galego, con especial atención á participación da Cidade de Vigo no mundo da edición”.

Hoxe a Biblioteca Penzol é a biblioteca principal da edición en lingua galega e, probablemente, tamén o primeiro centro bibliográfico sobre a historia da Galicia contemporánea. Un proxecto consolidado que, porén, debe facerlle fronte ao reto ineludible da completa dixitalización dos seus fondos e da súa integración na rede. A Penzol do século XXI. “Por moitos libros, Penzol!”, como don Paco abeizoaba ao seu amigo Fermín.

Onte 551: Fundación Penzol

O vindeiro venres no seo da Noite da Edición, que se celebrará no restaurante Mar de Vigo do Auditorio de Beiramar, a Fundación Penzol recibirá o Premio Francisco Fernández del Riego á cooperación no labor editorial. Con este galardón, outorgado polos membros da xunta directiva da Asociación Galega de Editores, pretende recoñecerse o labor de cincuenta anos dunha institución privada, creada en Vigo o 7 de abril de 1963, que dende o seu inicio se constituíu no centro de estudos e de documentación especializada en lingua e literatura galega de referencia. Hoxe a Biblioteca Penzol continúa sendo a biblioteca principal da edición en lingua galega e, probablemente, tamén o primeiro centro bibliográfico sobre a historia da Galicia contemporánea. Cataloga un fondo extraordinario que abrangue dende o denominado “fondo histórico” (400 libros do século XVI ao XVIII), a cerca de 50.000 libros, oito coleccións completas de periódicos, milleiros de cartas, revistas, publicacións periódicas e folletos, 400 manuscritos, ademais dun importante arquivo sonoro, fotográfico e a máis diversa documentación sobre Galicia. Don Paco del Riego foi director da Biblioteca Penzol durante corenta e sete anos, razón pola semella ben acaído que o premio creado polos editores galegos para lembralo cada ano sexa concedido, no seu centenario, á fundación promovida por Fermin Penzol-Lavandera. Parabéns a Zulueta, Domínguez e á editorial Galaxia, os seus actuais responsables.