Listado de la etiqueta: banda_deseñada

Xaquín Marín

Coincidindo co seu 80 aniversario, Xaquín Marín recibiu a homenaxe nacional organizada polas asociación culturais galegas que merece un dos grandes cidadáns galegos do noso tempo. Xenio extraordinario e virtuoso do debuxo, da ilustración, da pintura e do humorismo gráfico, ademais de pioneiro e fomentador da banda deseñada galega, todo dende hai seis décadas e de forma ininterrompida, a súa obra gráfica monumental (xornalística, bibliográfica, cartelística, expositiva e pictórica) representa tanto o compromiso do artista coa creación dunha obra singular e coa innovación estética e de formatos e soportes como a súa condición de militante de Galicia e fomentador incansable da súa conciencia colectiva. Considerado por estudosos do humor, como Félix Caballero, como «o humorista galego máis relevante dende Castelao», de quen herdou a tenrura retranqueira da personalidade dos seus nenos, velaí os seus inesquecibles Gaspariño (Edicións do Rueiro 1978) e Lixandre, Marín desenvolveu a crónica gráfica das arelas e da crúa realidade dun país que coma el nunca se dobregou. Autor da primeira historieta galega, «O emigrante», publicada en marzo de 1971 no número 35 da revista Chan, como tamén do primeiro álbum de banda deseñada galega, que asinou con Reimundo Patiño como 2 viaxes (Brais Pinto 1975), ao que seguiu o seu primeiro libro en solitario, Ratas (Tres Catorce Diecisiete 1977), publicadas mentres o franquismo agonizaba, Xaquín contribuíu de forma decisiva a espallar a linguaxe do cómic e da narrativa debuxada e facelo de forma absolutamente orixinal en galego, a fala de todos os seus personaxes (Tonecho, Caitano, Don Augusto, Isolino, Sabeliña…), e cun trazo e un acento tamén netamente galego, «os seus debuxos de liña son románicos e saben a bola do patrón e das festas; mentres os outros son barrocos e saben a empanada», como salientou nun artigo recente o tamén humorista gráfico Siro López. Beizón ao noso admirado Xaquín Marín, mestre gráfico e artista irrepetible.

Publicado en Nós diario: 18/10/2023

Un día para Reimundo Patiño

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Raimundo Patiño, figura homenaxeada no Día da Ilustración:

Coincidindo co día do nacemento de Castelao celébrase cada 30 de xaneiro o Día da Ilustración. Incluída no calendario do libro e da lectura da Consellaría de Cultura, Educación e Universidades, a efeméride pretende, ademais de lembrar e reivindicar o papel dos  profesionais da ilustración na nosa industria cultural, homenaxear a unha figura histórica da ilustración galega. Tras facelo con Álvaro Cebreiro (2017), Camilo Díaz Baliño (2018), Federico Ribas Montenegro (2019), Cándido Fernández Mazas (2020) e Lolita Díaz Baliño (2021), este ano será lembrado nas bibliotecas públicas e escolares de Galicia o pintor, gravador e autor de banda deseñada coruñés Reimundo Patiño (1936-1985), unha das máis senlleiras figuras da cultura galega de posguerra.

Dende pequeno Reimundo amosou unha extraordinaria capacidade para debuxar e unha notoria curiosidade intelectual como un interese pola lectura á que non foron alleas tanto o feito de que como «fillo do 36» fose espectador dos horrores da guerra civil e da represión, que afectou a súa propia familia, como a doenza que o encamou entre os cinco e os dez anos en Monforte de Lemos, que lle deixaría unha coxeira de por vida. Como tamén marcarían o seu fervoroso compromiso político e sensibilidade artística os libros que chegados clandestinamente de alén lle proporcionaba o seu tío o libreiro Antón Patiño (Librouro) como a amizade co escritor Xohán Casal, a quen coñeceu nas aulas da Escola de Comercio da Coruña, cuxa excepcional biblioteca familiar permitiu abrir a ambos os dous as portas da cultura contemporánea.

Tras participar na creación con Casal do «Manifesto da Liga Nórdica» (1953), caracterizado por unha rebeldía atlantista, e con Antón Avilés de Taramancos na Unión de Artistas Ceibes (1954), do que sairía o «Xuramento de Laracha», Patiño trasladouse a Madrid (1958) para traballar nunha oficina bancaria e desenvolver unha intensa actividade artística e política durante máis de dúas décadas. Reimundo foi figura clave na creación do grupo Brais Pinto (1958) e do movemento A Gadaña (1960), introdutor do expresionismo abstracto en Galicia, como participou na creación da UPG (1964) e da Estampa Popular Galega (1967), coa intención de «espallar o gravado na xente e refrexar as súas dores e ledicias». Iniciativas todas coas que Reimundo pretendía desenvolver un proxecto estético, cultural e político que, en palabras do investigador Xulio Carballo,  «impulsase a Galiza cara ao final do túnel que supuña a longa noite de pedra».

Desa pulsión de «punteiro da vangarda», como Uxío Novoneyra cualificaba a Reimundo Patiño na súa fraternal amizade, naceron carteis dos concertos de Voces Ceibes (1968), gravados como «Nais do mundo contra a guerra de Vietnam» (1968), así como as ilustracións de «Arrabaldo do norte» (1964), a primeira novela de Méndez Ferrín. Como a naceu a exposición do cómic mural «O home que falaba vegliota» (1971), obra fundacional da BD galega, sátira da persecución do derradeiro falante dun idioma en extinción, cuxas doce pezas dun metro por un metro forman parte dos fondos do MACBA. Como a publicación xunto a Xaquín Marín de 2 viaxes (1975), o primeiro libro en galego de BD, editado por Brais Pinto Gráfico e por ventura reeditado recentemente pola viguesa editorial Elvira e Fosfatina ediciones, sendo Patiño autor da segunda, «Saga de torna no tempo». Obras nas que o grafismo e a caligrafía inconfundible de Patiño invaden os cadriños distintos en formatos e tamaños, creando así un marco caótico e esperanzador, metáforas dramáticas do futuro que lle agarda ao país, capaces de someter ao lectorado destas historias de ciencia ficción.

Este día da ilustración que en Vigo se celebra na Biblioteca Pública Juan Compañel coa exposición bibliográfica «Reimundo Patiño: ilustrar dende as marxes» é unha oportunidade ademais para recuperar do esquecemento a obra pictórica de Patiño e a súa linguaxe expresionista, dinámica e con aspectos futuristas capaces de enlazar cos membros do grupo Atlántica, que renovaron a plástica galega a comezos dos anos oitenta. Foi Reimundo unha figura ponte xenuína convertendo durante décadas a súa casa no auténtico centro galego de Madrid. Unha figura referencial e acolledora para as novas xeracións de mozos galeguistas, como os que facían a revista «Loia» (1975-1978), Manuel Rivas, Lois e Xosé Manuel Pereiro e Antón Patiño, nos que contaxiou a súa enerxía visionaria, a súa pegada contracultural, a esculca de novos medios e un ferinte desacougo imprescindibles para unha tarefa de renovación artística, comunicacional e política.

Benvido este día da ilustración para Reimundo Patiño na que recuperamos das tebras do esquezo unha figura pioneira para as artes e a edición galegas do noso tempo.

 

Onte 1413: Viñetas na Coruña

Cartel-Vinetas-desde-o-Atlantico-2015-A-Coruna-723x1024

Rematou onte a Feira do Libro e a uns pasiños inaugurouse Viñetas desde o Atlántico, o salón da banda deseñada da Coruña. A recuperación dos espazos do Kiosko Alfonso e a presenza de numerosas autoras son dúas das novidades do evento máis internacional da cultura do libro dos que se celebran cada ano en Galicia. Nesta edición pareceume moi acertada a instalación da Rúa da BD, na que libreiros e editores poñen a venda as súas novidades e onde tamén se realizan actividades de animación e numerosas e sempre moi concorridas sesións de autógrafos. As exposicións e os encontros profesionais cos autores e autoras convidados supoñen outro aliciente para esta intensa semana de exaltación do cómic e do libro ilustrado, que se ven organizando dende 1998. En tempos de hibridación e confusión dixital, a aposta polo soporte impreso de Viñetas desde o Atlántico é para ter moi en conta, como tamén a súa capacidade para dialogar con públicos diversos. Parabéns e azos para Miguelanxo Prado, alma mater do evento, Manel Cráneo e o resto dos organizadores.